PH−¬NG TR×NH D¹NG MÒ
1)Ph−¬ng tr×nh d¹ng mò:
( th−êng sö dông ph−¬ng ph¸p xÐt modulo nh−ng kh«ng ph¶i lµ lu«n lu«n).
VÝ dô 31: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn sau:
2x
+ =7 y2
(
x y, ∈Z)
Gi¶i:
x = 0 ph−¬ng tr×nh kh«ng cã nghiÖm nguyªn
1 3x= ⇒ y= ±xÐt
x≥2⇒2x
≡0 mod 4( )
⇒2x
+ ≡7 3 mod 4( )
⇒ y2
≡3 mod 4( ) v« lÝ v×
y2
≡0;1 mod 4( )
vËy nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh ( ) ( )
x y; ∈{
1;3 ; 1; 3(
−) } .
VÝ dô 32: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn sau:
2x
+21= y2
(
x y, ∈Z)
XÐt x lÎ, ®Æt x= 2k +1
⇒2x
=2.4k
=2 3 1(
+)
k
≡2 mod 3( )
⇒2x
+21≡2 mod 3( )
( )
2
2 mod 3⇒ y ≡(V« lÝ) v×
y2
≡0;1 mod 3( )
XÐt x ch½n, ®Æt x= 2k
⇒22
k
+21= y2
⇒ y2
−22
k
=21⇒(
y−2k
)(
y+2k
)
=21lµ ph−¬ng tr×nh
−íc sè nªn ta dÔ dµng t×m ®−îc ( ) ( )
x y; ∈{
2;5 ; 2; 5(
−) }
VÝ dô 33: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau:
2x
+2y
+2z
=2336víi
x< <y z.
Gi¶i:
( )
5
2x
+2y
+2z
=2336 ⇔2 1 2x
+y x
−
+2z x
−
=2336=2 .73ta cã
1 2+y x
−
+2z x
−
lµ sè lÎ
=2 25
1x
VËy ( )
+ + =y x
−
z x
−
1 2 2 73 2Tõ (1) suy ra x = 5 thay vµo (2) ta cã
1 2+y
−
5
+2z
−
5
=73⇔2y
−
5
+2z
−
5
=72−
−
−
−
⇔ + = ⇔ + =−
−
+ = = − = =3
z y
z y
z y y1 2 9 2 2 3 8⇔ ⇔ ⇔ ⇔− = == =y
y
5
3
5
3
y z 5 3 11 2 2 2 2VËy (
x y z; ;) (
= 5;8;11)
Chó ý: Víi c¸ch gi¶i trªn ta cã thÓ gi¶i ®−îc bµi to¸n sau: t×m nghiÖm nguyªn cña ph−¬ng
tr×nh
2x
+2y
+2z
=2n
(
x≤ ≤y z n; ∈Z)
KQ: (
x y z; ;) (
= −n 2;n−2;n−1)
VÝ dô 34: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau
5x3
=3y
+317Gi¶i:
Trong ph−¬ng tr×nh nµy cã sù tham gia cña sè lËp ph−¬ng vµ nh− ®; nãi ë phÇn ph−¬ng
ph¸p lùa chän modulo th× trong bµi nµy ta lùa chon mod9
Ta cã: víi y =1 suy ra x = 4.
Víi
y≥2⇒3y
≡0 mod 9( )
⇒5x3
= +3y
317≡2 mod 9( ) v« lý v×
5x3
≡0; 4;5 mod 9( )
Suy ra ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt ( x;y) = ( 4;1).
Ta ®Õn víi bµi to¸n khã h¬n.
VÝ dô 35: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau
xy
= yx
Râ rµng x = y lµ mét nghiÖm.
y
xÐt
x≠ ykh«ng mÊt tÝnh tæng qu¸t ta gi¶ sö x<y
⇒ = ⇔ =do y nguyªn nªn
x
xy
y xx
yxx
nguyªn
⇒y x⋮®¨t y =tx thÕ vµo ta ®−îc:
xt
=tx⇒xt
−
1
=trâ rµng
t≥2v× ®;gi¶ sö
x≠yta cã
t=2⇒x=2;y=4víi
t≥3⇒x≥2ta chøng minh
xt
−
1
>tdo
x≥2nªn ta chØ viÖc
chøng minh
2t
−
1
>tta chøng minh b»ng quy n¹p theo t.
ta cã: t = 3 ®óng.
Gi¶ sö kh¼ng ®Þnh ®óng víi t = k tøc lµ
2k
−
1
>kta chøng minh kh¼ng ®Þnh ®óng víi t = k+1
Tøc lµ
2k
≻k+1ThËt vËy: theo gi¶ thiÕt quy n¹p ta cã:
2k
−
1
>k⇒2k
>2k> +k 1( v× k >1)
Do ®ã ph−¬ng tr×nh v« nghiÖm víi
t≥3VËy nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh trªn lµ: ( ) ( )
x y; ∈{
a a; ; 2; 4 ; 4; 2( ) ( ) } víi a
∈Z.
VÝ dô 36: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn kh«ng ©m sau:
2x
− =3y
1XÐt theo mod3
Ta cã:
2x
− =1 3y
xÐt víi y = 0 suy ra x = 1.
xÐt
y≥1⇒3y
≡0 mod 3( )
⇒2x
− ≡1 0 mod 3( )
mÆt kh¸c
2x
− = −1(
3 1)
x
− ≡ −1( )
1x
−1 mod 3( )
⇒xch½n v× x ch½n th× ( )
−1x
− ≡1 0 mod 3( )
§Æt x = 2k ta cã
22
k
− =1 3y
⇔(
2k
−1 2)(
k
+ =1)
3y
+ =2 1 3( ) ( )
− = ⇒ + − − = = − ⇒ + = + =2k
1 3v
2k
1 2k
1 2 3u
3v
3v
2 3u
u v yNÕu u = 0 suy ra
3v
=-1 v« lý.
=⇒ = ⇒ = ⇒ v u xNÕu u
≥1⇒3u
≡0 mod 3( )
⇒3v
+ ≡2 0 mod 3