PH−¬NG TR×NH D¹NG MÒ

1)Ph−¬ng tr×nh d¹ng mò:

( th−êng sö dông ph−¬ng ph¸p xÐt modulo nh−ng kh«ng ph¶i lµ lu«n lu«n).

VÝ dô 31: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn sau:

2

x

+ =7 y

2

(

x y, Z

)

Gi¶i:

x = 0 ph−¬ng tr×nh kh«ng cã nghiÖm nguyªn

1 3x= ⇒ y= ±

xÐt

x22

x

0 mod 4

( )

2

x

+ ≡7 3 mod 4

( )

y

2

3 mod 4

( ) v« lÝ v×

y

2

0;1 mod 4

( )

vËy nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh ( ) ( )

x y;

{

1;3 ; 1; 3

(

) } .

VÝ dô 32: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn sau:

2

x

+21= y

2

(

x y, Z

)

XÐt x lÎ, ®Æt x= 2k +1

2

x

=2.4

k

=2 3 1

(

+

)

k

2 mod 3

( )

2

x

+212 mod 3

( )

( )

2

2 mod 3⇒ y

(V« lÝ) v×

y

2

0;1 mod 3

( )

XÐt x ch½n, ®Æt x= 2k

2

2

k

+21= y

2

y

2

2

2

k

=21

(

y2

k

)(

y+2

k

)

=21

lµ ph−¬ng tr×nh

−íc sè nªn ta dÔ dµng t×m ®−îc ( ) ( )

x y;

{

2;5 ; 2; 5

(

) }

VÝ dô 33: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau:

2

x

+2

y

+2

z

=2336

víi

x< <y z

.

Gi¶i:

( )

5

2

x

+2

y

+2

z

=2336 ⇔2 1 2

x

+

y x

+2

z x

=2336=2 .73

ta cã

1 2+

y x

+2

z x

lµ sè lÎ

 =2 2

5

1

x



VËy ( )

+ + =

y x

z x

1 2 2 73 2

Tõ (1) suy ra x = 5 thay vµo (2) ta cã

1 2+

y

5

+2

z

5

=73⇔2

y

5

+2

z

5

=72

⇔ + = ⇔ + =

 + =  =  − =  =

3

z y

z y

 z y y1 2 9 2 2 3 8⇔ ⇔ ⇔ ⇔− = == =

y

y

5

3

5

3

y z   5 3 11 2 2 2 2

VËy (

x y z; ;

) (

= 5;8;11

)

Chó ý: Víi c¸ch gi¶i trªn ta cã thÓ gi¶i ®−îc bµi to¸n sau: t×m nghiÖm nguyªn cña ph−¬ng

tr×nh

2

x

+2

y

+2

z

=2

n

(

x≤ ≤y z n; Z

)

KQ: (

x y z; ;

) (

= −n 2;n2;n1

)

VÝ dô 34: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau

5x

3

=3

y

+317

Gi¶i:

Trong ph−¬ng tr×nh nµy cã sù tham gia cña sè lËp ph−¬ng vµ nh− ®; nãi ë phÇn ph−¬ng

ph¸p lùa chän modulo th× trong bµi nµy ta lùa chon mod9

Ta cã: víi y =1 suy ra x = 4.

Víi

y23

y

0 mod 9

( )

5x

3

= +3

y

3172 mod 9

( ) v« lý v×

5x

3

≡0; 4;5 mod 9

( )

Suy ra ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm duy nhÊt ( x;y) = ( 4;1).

Ta ®Õn víi bµi to¸n khã h¬n.

VÝ dô 35: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn d−¬ng sau

x

y

= y

x

Râ rµng x = y lµ mét nghiÖm.

y

xÐt

xy

kh«ng mÊt tÝnh tæng qu¸t ta gi¶ sö x<y

⇒ = ⇔ =

do y nguyªn nªn

x

x

y

y x

x

yx

x

nguyªn

y x

®¨t y =tx thÕ vµo ta ®−îc:

x

t

=txx

t

1

=t

râ rµng

t≥2

v× ®;gi¶ sö

xy

ta cã

t=2⇒x=2;y=4

víi

t≥3⇒x≥2

ta chøng minh

x

t

1

>t

do

x≥2

nªn ta chØ viÖc

chøng minh

2

t

1

>t

ta chøng minh b»ng quy n¹p theo t.

ta cã: t = 3 ®óng.

Gi¶ sö kh¼ng ®Þnh ®óng víi t = k tøc lµ

2

k

1

>k

ta chøng minh kh¼ng ®Þnh ®óng víi t = k+1

Tøc lµ

2

k

k+1

ThËt vËy: theo gi¶ thiÕt quy n¹p ta cã:

2

k

1

>k⇒2

k

>2k> +k 1

( v× k >1)

Do ®ã ph−¬ng tr×nh v« nghiÖm víi

t≥3

VËy nghiÖm cña ph−¬ng tr×nh trªn lµ: ( ) ( )

x y;

{

a a; ; 2; 4 ; 4; 2

( ) ( ) } víi a

Z

.

VÝ dô 36: Gi¶i ph−¬ng tr×nh nghiÖm nguyªn kh«ng ©m sau:

2

x

− =3

y

1

XÐt theo mod3

Ta cã:

2

x

− =1 3

y

xÐt víi y = 0 suy ra x = 1.

xÐt

y13

y

0 mod 3

( )

2

x

− ≡1 0 mod 3

( )

mÆt kh¸c

2

x

− = −1

(

3 1

)

x

− ≡ −1

( )

1

x

1 mod 3

( )

x

ch½n v× x ch½n th× ( )

1

x

− ≡1 0 mod 3

( )

§Æt x = 2k ta cã

2

2

k

− =1 3

y

(

2

k

1 2

)(

k

+ =1

)

3

y

 + =2 1 3

( ) ( )

− = ⇒ + − − = = − ⇒ + = + =2

k

1 3

v

2

k

1 2

k

1 2 3

u

3

v

3

v

2 3

u

u v y

NÕu u = 0 suy ra

3

v

=-1 v« lý.

=⇒ = ⇒ = ⇒ v u x

NÕu u

≥13

u

0 mod 3

( )

3

v

+ ≡2 0 mod 3

( )

0 1 1 =y2

VËy ph−¬ng tr×nh cã nghiÖm lµ: ( ) ( )

x y;

{

1; 0 ; 2;1

( ) }