3 VẬN DỤNG NHỮNG THÀNH TỰU CỦA THI PHỎP HỌC HIỆN...
1.3 Vận dụng những thành tựu của thi phỏp học hiện đại vào hệ
thống CHHDHB:
Trong lời núi đầu của giỏo trỡnh ''Dẫn luận thi phỏp học'' G.S Trần Đỡnh
Sử viết: ''Kinh nghiệm tỡm hiểu và thưởng thức nghệ thuật cho thấy: chỉ khi
nào tiếp xỳc được với hỡnh thức nghệ thuật của văn học, cảm thấy sự hiện
diện của nú, nhận ra cỏi nội dung được thể hiện từ đú, thỡ mới cú thể núi là
tiếp xỳc với bản thõn nghệ thuật, cảm nhận nghệ thuật''
Thi phỏp học là bộ mụn nghiờn cứu tất cả mọi phương diện của hỡnh
thức nghệ thuật, mọi nguyờn tắc, phương tiện tạo thành nghệ thuật cũng như
sự vận động phỏt triển lịch sử của chỳng. Nghiờn cứu thi phỏp học cú thể núi
là một hướng nghiờn cứu hết sức cần thiết
để nõng cao năng lực cảm thụ và
phõn tớch nghệ thuật, nõng cao chất lượng dạy học văn. Vận dụng những
thành tựu đó đạt được về lĩnh vực thi phỏp học hiện đại để biờn soạn hệ thống
cõu hỏi cho SGK là một hướng đi hợp lớ và mang tớnh khoa học.
Rốn luyện cho học sinh kĩ năng phõn tớch, bỡnh giỏ tỏc phẩm văn học
trước hết phải xuất phỏt từ những đặc điểm của thế giới nghệ thuật và những
đặc trưng cơ bản của tỏc phẩm văn học. Phõn tớch, cảm thụ và tiếp nhận tỏc
phẩm văn học thực chất là thấy được những nột nổi bật, riờng biệt và thống
Nội dung là những yếu tố, quỏ trỡnh làm nờn sự vật hiện tượng. Hỡnh thức là
sự biểu hiện, sự tổ chức trật tự phương thức tồn tại của nội dung. Hỡnh thức
và nội dung cú mối quan hệ mật thiết, song song tồn tại, tạo nờn giỏ trị lõu bền
của tỏc phẩm. Tuy nhiờn mối quan hệ giữa nội dung và hỡnh thức trong nghệ
thuật cú tớnh chất đặc thự
Sự thống nhất hỡnh thức và nội dung phải được hiểu là nội dung hoỏ
thõn vào hỡnh thức. Hỡnh thức biểu đạt nội dung, mang tớnh nội dung. Hỡnh
thức là phương thức tồn tại và biểu hiện của nội dung. Chớnh vỡ vậy hỡnh thức
hàm chứa mọi quy tắc biểu đạt và biểu hiện tất cả sự phong phỳ của nội
dung. Muốn hiểu được nội dung chỉ cú một con đường là đi sõu khỏm phỏ về
hỡnh thức. Chớnh tớnh đặc thự của mối quan hệ giữa nội dung và hỡnh thức
trong nghệ thuật đó quy định cỏch tiếp cận của thi phỏp học- khỏm phỏ hỡnh
thức nghệ thuật để nắm bắt nội dung mà hỡnh thức đú biểu hiện. [25]
Phải phõn tớch tỏc phẩm trong sự thống nhất giữa hỡnh thức và nội
dung của nú. Từ hỡnh thức nghệ thuật làm sỏng tỏ nội dung của hỡnh tượng
văn học là một nguyờn tắc
cơ bản, bắt buộc. Đõy là, một trong những cơ sở
quan trọng để xỏc lập hệ thống CHHDHB, hướng học sinh vào việc tỡm hiểu
cỏc hỡnh thức nghệ thuật trong việc biểu hiện nội dung. Cũng theo G.S Trần
Đỡnh Sử
''Hỡnh thức nghệ thuật thật sự khụng chỉ là cấu tạo vật chất bờn
ngoài mà cũn là cỏc hỡnh thức tinh thần của hỡnh tượng nghệ thuật, như là cỏi
nhỡn nghệ thuật, giọng điệu, khụng khớ tỏc phẩm, khụng gian, thời gian, nhịp
điệu...'' [27]
Như vậy, cõu hỏi phải đi đỳng con đường nghệ thuật. Bản thõn học sinh
phải được tắm mỡnh trong thế giới nghệ thuật để suy nghĩ, loại bỏ, lựa chọn
hay khẳng định. Xu hướng phỏt triển cơ bản của
thi phỏp học là từ phương
diện sỏng tỏc đến phương diện cảm nhận. Trước đõy người ta nghiờn cứu thi
phỏp học là để phục vụ cho hoạt động của người sỏng tỏc. Ngày nay, thi phỏp
chuyển dần sang nghiờn cứu
cỏch đọc, cỏch hiểu, cỏch khỏm phỏ tỏc phẩm
nhằm phục vụ người đọc chiếm lĩnh cỏc giỏ trị nghệ thuật một cỏch khoa học.
Thi phỏp học hiện đại là thi phỏp học cảm nhận, nghiờng về phớa người tiếp
nhận. Trong nhà trường, nhu cầu văn học của học sinh về cơ bản là nhu cầu
tiếp nhận cỏc sỏng tỏc văn chương. Khi xõy dựng cõu hỏi nhằm rốn luyện cho
học sinh những kĩ năng phõn tớch, bỡnh giỏ, tiếp nhận tỏc phẩm văn học một
cỏch toàn diện; cần chỳ ý
bỏm sỏt vào đặc trưng của hỡnh tượng văn học và
cỏc yếu tố tạo nờn hỡnh tượng ấy dưới ỏnh sỏng của thi
phỏp học hiện đại.
CHHDHB phần thơ hiện đại cần lưu ý đến tứ thơ, cỏi tụi trữ tỡnh, nhõn vật
trữ tỡnh, giọng điệu, mạch cảm xỳc, kết cấu, ngụn từ... Việc trả lời tốt cỏc
CHHDHB sẽ giỳp học sinh phỏt huy được tớnh sỏng tạo, tự mỡnh bước vào
thế giới nghệ thuật đầy sức sống huyền diệu, chứa đựng bao điều lớ thỳ cần
khỏm phỏ.