PHÂN TÍCH BÀI THƠ ÁNH TRĂNG CỦA NGUYỄN DUY. BÀI LÀM TRĂNG- HÌNH ẢNH GI...

Bài 10: Phân tích bài thơ Ánh Trăng của Nguyễn Duy. Bài làm Trăng- hình ảnh giản dị mà quen thuộc, trong sáng và trữ tình. Trăng đã trở thành đề tài thường xuyên xuất hiện trên những trang thơ của các thi sĩ qua bao thời đại. Nếu như Tĩnh dạ tứ cũa Lí Bạch tả cảnh đêm trăng sáng tuyệt đẹp gợi lên nỗi niềm nhớ quê hương, Vọng nguyệt của Hồ Chí Minh thể hiện tâm hồn lạc quan, phong thái ung dung và lịng yêu thiên nhiên tha thiết của Bác thì đến với bài thớ ánh trăng của Nguyễn Duy, chúng ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng mang ý nghĩa triết lí sâu sắc.Đĩ chính là đạo lí uống nước nhớ nguồn. Những sáng tác thơ của Nguyễn Duy sâu lắng và thấn đẫm cái hồn của ca dao, dân ca Việt Nam . Thơ ơng khơng cố tìm ra cái mới mà lại khai thác, đi sâu vào cái nghĩa tình muơn đời của người Việt. Ánh trăng là một bài thơ như vậy. Trăng đối với nhà thơ cĩ ý nghĩa đặc biệt: đĩ là vầng trăng tri kỉ, vầng trăng tình nghĩa và vầng trăng thức tỉnh. Nĩ như một hồi chuơng cảnh tỉnh cho mỗi con người cĩ lối sống quên đi quá khứ. Tác giả đã mở đầu bài thơ với hình ảnh trăng trong kí ức thuổi thơ của nhà thơ và trong chiến tranh: “Hồi nhỏ sống với đồng Với sơng rồi với bể Hồi chiến tranh ở rừng Vầng trăng thành tri kỉ Hình ảnh vầng trăng đang được trải rộng ra trong cái khơng gian êm đềm và trong sáng của tuổi thơ. Hai câu thơ với vẻn vẹn mười chữ nhưng dường như đã diễn tả một cách khái quát về sự vận động cả cuộc sống con người. Mỗi con người sinh ra và lớn lên cĩ nhiều thứ để gắn bĩ và liên kết. Cánh đồng, sơng và bể là nhưng nơi chốn cất giữ bao kỉ niệm của một thời ấu thơ mà khĩ cĩ thể quên được. Cũng chính nới đĩ, ta bắt gặp hình ảnh vầng trăng. Với cách gieo vần lưng đồng, sơng và điệp từ với đã diễn tả tuổi thơ được đi nhiều, tiếp xúc nhiều và được hưởng hạnh phúc ngắm những cảnh đẹp của bãi bồi thiên nhiên cũa tác giả. Tuổi thơ như thế khơng phải ai cũng cĩ được ! Khi lớn lên, vầng trăng đã theo tác giả vào chiến trường để chờ giặc tới. Trăng luơn sát cách bên người lính, cùng họ trải nghiệm sương giĩ, vượt qua những đau thương và khốc liệt của bom đạn kẻ thù. Người lính hành quân dưới ánh trăng dát vàng con đường, ngủ dưới ánh trăng, và cũng dưới ánh trăng sáng đù, tâm sự của những người lính lại mở ra để vơi đi bớt nỗi cơ đơn, nỗi nhớ nhà. Trăng đã thật sự trở thành tri kỉ của người lính trong nhưng năm tháng máu lửa. Khổ thơ thứ hai như một lời nhắc nhở về những năm tháng đã qua của cuộc đời người lính gắn bĩ với thiên nhiên, đất nước hiền hậu, bình dị. Vầng trăng và người bạn tri kỉ đĩ, ngỡ như sẽ khơng bao giờ quên được: “Trần trụi với thiên nhiên Hồn nhiên như cây cỏ Ngỡ khơng bao giờ quên Cái vầng trăng tình nghĩa Vần lưng một lần nữa lại xuất hiện: trần trụi, hồn nhiên, thiên nhiên làm cho âm điệu câu thơ thêm liền mạch, dường như nguồn cảm xúc cũa tác giả vẫng đang tràn đầy. Chính cái hình ảnh so sánh ẩn dụ đã tơ đâm lên cái chất trần trụi, cái chất hồn nhiên của người lính trong những năm tháng ở rừng. Cái vầng trăng mộc mạc và giản dị đĩ là tâm hồn của những người nhà quê, của đồng, của sơng. của bể và của những người lính hồn nhiên, chân chất ấy. Thế rồi cái tâm hồn - vầng trăng ấy sẽ phải làm quen với mơt hồn cảnh sống hồn tồn mới mẻ: “Từ hồi về thành phố quen ánh điện, cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường. Thời gian trơi qua cuốn theo mọi thứ như một cơn lốc, chỉ cĩ tình cảm là cịn ở lại trong tâm hồn mỗi con người như một ánh dương chĩi lồ. Thế nhưng con người khơng thể kháng cự lại sự thay đổi đĩ.Người lính năm xưa nay cũng làm quen dần với những thứ xa hoa nơi ánh điện, cửa gương. Và rồi trong chính sự xa hoa đĩ, người lính đã quên đi người bạn tri kỉ của mình, người bạn mà tưởng chừng chẳng thể quên được, người tri kỉ ấy đi qua ngõ nhà mình nhưng mình lại xem như khơng quen khơng biết. Phép nhân hố vầng trăng trong câu thơ thật sự cĩ cái gì đĩ làm rung động lịng người đọc bởi vì vầng trăng ấy chính là một con người. Cũng chính phép nhân hố đĩ làm cho người đọc cảm thương cho một người bạn bị chính người bạn thân một thời của mình lãng quên. Sự ồn ã của phố phường, những cơng việc mưu sinh và những nhu cầu vật chất thường nhật khác đã lơi kéo con người ra khỏi những giá trị tinh thần ấy, một phần vơ tâm của con người đã lấn át lí trí của người lính, khiến họ trở thành kẻ quay lưng với quá khứ. Con người khi được sống đầy đủ về mặt vật chất thì thường hay quên đi những giá trị tinh thần, quên đi cái nền tảng cơ bản củacuộc sống, đĩ chình là tình cảm con người. Nhưng rồi một tình huống bất ngờ xảy ra buộc người lính phải đối mặt: “Thình lình đèn điện tắt phịng buyn -đinh tối om vội bật tung cửa sổ đột ngột vầng trăng trịn” Khi đèn điện tắt, cũng là khi khơng cịn được sống trong cái xa hoa, đầy đủ về vật chất, người lính bỗng phải đối diện với cái thực tại tối tăm. Trong cái thình lình, đột ngột ấy, người lính vơi bật tung cửa sổ và bất ngờ nhận ra một cái gì đĩ. Đĩ chẳng phải ai xa lạ mà chính là người bạn tri kỉ năm xưa của mình đây hay sao? Con người ấy khơng hề biết được rằng cái người bạn tri kỉ, tình nghĩa, người bạn đã bị anh ta lãng quên luơn ở ngồi kia để chờ đợi anh ta. Người bạn ấy khơng bao giờ bỏ rơi con người, khơng bao giờ ốn giận hay trách mĩc con người vì họ đã quên đi mình. Vầng trăng ấy vẫn rất vị tha và khoan dung, nĩ cũng sẵn sàng đĩn nhận tấm lịng của một con người biết sám hối, biết vươn lên hồn thiện mình. Cuộc đời mỗi con người khơng ai cĩ thể đốn biết trước được. Khơng ai mãi sống trong một cuộc sống yên bình mà khơng cĩ khĩ khăn, thử thách. Cũng như một dịng sơng, đời người là một chuỗi dài với những quanh co, uốn khúc . Và chính trong những khúc quanh ấy, những biến cố ấy, con người mới thật sự hiểu được cái gì là quan trọng, cái gì sẽ gắn bĩ với họ trong suốt hành trình dài và rộng của cuộc đới. Dường như người lính trong bài thơ đã hiểu được điều đĩ! “Ngửa mặt lên nhìn mặt cĩ cái gì rưng rưng như là đồng là bể như là sơng là rừng Khi người đối mặt với trăng, cĩ cái gì đĩ khiến cho người lính áy náy dù cho khơng bị quở trách một lời nào. Hai từ mặt trong cùng một dịng thơ: mặt trăng và mặt người đang cùng nhau trị chuyện . Người lính cảm thấy cĩ cái gì rưng rưng tự trong tận đáy lịng và dường như nước mắt đang muốn trào ra vì xúc động trước lịng vị tha của người bạn tri kỉ của mình . Đối mặt với vầng trăng, bỗng người lính cảm thấy như đang xem một thước phim quay chậm về tuổi thơ của mình ngày nào, nới cĩ sơng và cĩ bể .Chính những thước phim quay chậm ấy làm người lính trào dâng nhưng nỗi niềm và ngững giọt nước mắt tuơn ra tự nhiên, khơng chút gượng ép nào! Những giọt nước mắt ấy đã phần nào làm cho người lính trở nên thanh thản hơn, làm tâm hồn anh trong sáng lại. Một lần nữa những hình tượng trong tuổi thơ và chiến tranh được láy lại làm sáng tỏ những điều mà con người cảm nhận được. Cái tâm hồn ấy, cái vẻ đẹp mộc mạc ấy khơng bao giờ bị mất đi, nĩ luơn lặng lẽ sống trong tâm hồn mỗi con người và nĩ sẽ lên tiếng khi con người bị tổn thương. Đoạn thơ hay ở chất thơ mộc mạc, chân thành, ngơn ngữ bình dị mà thấm thía, những hình ảnh đi vào lịng người. Vầng trăng trong khổ thớ thứ ba đã thực sự thức tỉnh con người: “Trăng cứ trịn vành vạnh kề chi người vơ tình ánh trăng im phăng phắc đủ cho ta giật mình” Khổ thơ cuối cùng mang tính hàm súc độc đáo và đạt tới chiều sâu tư tưởng và triết lí. Trăng trịn vành vạnh là vẻ đẹp của trăng vẫn viên mãn, trịn đầy và khơng hề bị suy suyển dù cho trải qua biết bao thăng trầm. Trăng chỉ im lặng phăng phắc, trăng khơng nĩi gì cả, trăng chỉ nhìn, nhưng cái nhìn đĩ đủ khiến cho con người giật mình. ánh trăng như một tấm gương để cho con người soi mình qua đĩ, để con người nhận ra mình để thức tỉnh lương tri. Con người cĩ thể chối bỏ, cĩ thể lãng quên bất cứ điều gì trong tâm hồn anh ta . Nhưng dù gì đi nũa thì những giá trị văn hố tinh thần của dân tộc cũng luơn vậy bọc và che chở cho con người. Ánh trăng đã đi vào lịng người đọc bao thế hệ như một lời nhắc nhở đối với mỗi người: Nếu ai đã lỡ quên đi, đã lỡ đánh mất những giá trị tinh thần qúy giá thì hãy thức tỉnh và tìmlại những giá trị đĩ. cịn ai chưa biết coi trọng những giá trị ấy thì hãy nâng niu những kí ức quý giá của mình ngay từ bây giờ, đừng để quá muộn. Bài thơ khơng chỉ hay về mắt nội dung mà cĩn cĩ những nét đột phá trong nghệ thuật. Thể thơ năm chữ được vận dụng sáng tạo, các chữ đầu dịng thơ khơng viết hoa thể hiện những cảm xúc liền mạch của nhà thơ. Nhịp thơ biến ảo rất nhanh, giọng điệu tâm tình dã gấy ấn tượng mạnh trong lịng người đọc.