HÃY PHÂN TÍCH, LÀM RÕ Ý NGHĨA VÀ GIÁ TRỊ NGHỆ THUẬT CỦA BÀI THƠ “ÁNH TRĂNG” CỦA NGUYỄN DUYGỢI Ý BÀI LÀM BÀI THƠ ÁNH TRĂNGI - VẦNG TRĂNG TỎA ÁNH SÁNG DỊU MÁT XUỐNG KHẮP MỌI NHÀ, VỚI MỖII- MB

Câu3 :Tập làm văn:Hãy phân tích, làm rõ ý nghĩa và giá trị nghệ thuật của bài thơ “Ánh trăng” của Nguyễn DuyGợi ý Bài làm Bài thơ Ánh trăngI - Vầng trăng tỏa ánh sáng dịu mát xuống khắp mọi nhà, với mỗiI- MB:-Giới thiệu tình huống để sáng người Việt Nam, thật vô cùng thân thuộc có khi đến mức bìnhtác bài thơthường. Vậy mà có khi nào ta lãng quên người bạn thiên nhiên tri âmtri kỉ để đến lúc vô tình gặp lại, ta bỗng giật mình tự ăn năn tự trách-Khái quát nội dunglòng ta? Bài thơ “Ánh trăng” (1978) của Nguyễn Duy viết tại thànhphố Hồ Chí Minh ba năm sau ngày đất nước thống nhất được khơinguồn cảm hứng từ một tình huống như thế. Có thể nói, “Ánh trăng”là một lời nhắc nhở thân tình nhưng nghiêm khắc về những nămtháng gian lao đã qua, về công ơn của đất nước và nhân dân đối vớimỗi con ngườiII TB:II- Bài thơ được viết bằng thể thơ năm chữ, rất phù hợp để kể* Thể thơ, đặc điểm nổi bật của chuyện, nhất là những câu chuyện giản dị như để bộc lộ tâm sự . Bàicác khổ thơ : thể thơ năm chữ, mỗi khổ được xem như một câu thơ gồm sáu khổ thơ, mỗi khổ chỉ được viết hoa ở chữ đầu một câu,với ý nhấn mạnh mỗi khổ thơ chỉ là một câu liên tục, làm nổi bậtthơ.những đièu tác giả muốn khẳng định về trăng, đồng thời làm nổi bậtsự chuyển biến trong tâm hồn con người.1Khổ 1: Trăng luôn có mặt trong cuộc đời từ thuở ấu thơ và trong 1- Bắt đầu là những kỷ niệm mà hầu như ai cũng có thể có:những năm kháng chiến.Hồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉ Trăng gắn bó với tác giả ngay từ thời thơ ấu. Trăng gắn với đồngruộng, dòng sông, biển cả. Dù ở đâu, đi đâu trăng cũng ở bên cạnh.Nhưng phải đến khi ở rừng nghĩa là lúc tác giả sống trên tuyến đườngTrường Sơn xa gia đình, trăng với người lính, trăng mới thành tri kỉ.“Vầng trăng thành tri kỉ” gợi nhiều lắm : vầng trăng bạn bè, vầngtrăng thủy chung, vầng trăng chia sẻ tâm sự,vầng trăng như tấm lòngmãi mãi sáng trong... 2- Khổ 2:Tâm hồn con người trong khoảng 2- Nhà thơ nói “hồi chiến tranh ở rừng, vầng trăng thành tri kỉ” làthời gian ấy luôn gắn bó với thiênđã quá sâu sắc, vậy mà nhà thơ còn khắc đậm thêm tình cảm giữa nhàthơ với trăng:nhiên, lúc nào cũng có trăng, vầng trăng tình nghĩa.Trần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quêncái vầng trăng tình nghĩaNgười chiến sĩ sống giữa rừng “trần trụi với thiên nhiên”, nói “trầntrụi” là nhà thơ muốn nói đến sự gần gũi với thiên nhiên, với trăng,không có gì ngăn cách. Tâm hồn người chiến sĩ thì hồn nhiên vô tưđến độ “như cây cỏ”. Cho nên vầng trăng chẳng những là “tri kỉ” , màcòn “tình nghĩa”. Cho nên, từ đó mà nghĩ rằng “ngỡ không bao giờquên” là hoàn toàn chân thành:3- Khổ 3: Về thành phố , “trăng” thành người dưng qua đường. 3- Tuy nhiên , sự đời vẫn éo le, có những điều xảy đến mà người takhông thể nghĩ trước được . Thoắt một cái , mọi sự đảo ngược:Từ hồi về thành phốquen ánh điện cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đườngSự thay đổi của lòng người thật đáng sợ. Hoàn cảnh sống đổi thay,con người dễ thay đổi, có lúc trở nên vô tình, dễ trở thành kẻ ăn ởbạc. Từ ở rừng, sau chiến thắng về thành phố, được trưng diện và xàisang: ở buynh đinh, cao ốc, quen ánh điện cửa gương....Và “vầngtrăng tri kỉ”, “vầng trăng tình nghĩa” đã bị người lãng quên, dửngdưng. Trăng được nhân hóa, lặng lẽ đi qua đường, trăng như ngườidưng (người không có quan hệ họ hàng, không thân thiết,quen biếtgì) đi qua chẳng còn ai nhớ, chẳg còn ai hay “ vầng trăng đi qua ngõ,như người dưng qua đường” . Nghe thật giản dị , giản dị đến lạnhlùng, nhưng sao mà buồn thế, nao lòng đến thế. Hóa ra, ở thành phốvẫn có trăng kia đấy, những đêm trăng vẫn có vầng trăng đi qua ngõkia đấy. Nhưng bây giờ không phải “vầng trăng tri kỉ” mà là “ngườidưng qua đường”. Thế mới biết hoàn cảnh tác động đến con ngườighê gớm thật ! Tố Hữu đã dự báo mấy chục năm về trước rồi:Mình về thành thị xa xôiNhà cao còn thấy núi đồi nữa chăngPhố đông còn nhớ bản làngSáng đèn còn nhớ mảnh trăng giữa rừngBây giờ Nguyễn Duy nhắc nhở thêm , càng thấm thía. 4-Cuộc sống của người lính ở thành phố sẽ cứ như thế mà tiếp tục4- Khổ 4: nếu như không có một sợ cố:Chuyện bất ngờ : đèn điện tắt, nhìn thấy vầng trăng qua cửa sổ.Thình lình đèn điện tắthú ý :hình ảnh vầng trăng tròn có phòng buyn đinh tối omý nghĩa gì? Từ “đột ngột”?)Tình huống mất điện đột ngột trong đêm là chuyện cũng không hiếmgặp ở nước ta trong những năm tháng ấy (1978), khiến tác giả vốn đãquen với ánh sáng, không thể chịu nổi cảnh tối om nơi căn phòngbuyn đinh hiện đại :vội bật tung cửa sổđột ngột vầng trăng trònBa động từ “vội”, “bật”, “tung” đặt liền nhau diễn tả sự khó chịu vàhành động khẩn trương, hối hả của tác giả đi tìm nguồn sáng . Vàhình ảnh “vầng trăng tròn” tình cờ và tự nhiên đột ngột hiện ra vằngvặc giữa trời, chiếu vào căn phòng tối om kia, chiếu lên khuôn mặtđang ngửa lên nhìn trời, nhìn trăng kia. Khổ thơ như một cứu cánh,như một cái nút để khơi gợi tâm trạng và suy ngẫm của tác giả. 5- Khổ 5: 5- “Vầng trăng” xuất hiện thật bất ngờ, khoảnh khắc ấy,phút giâyCảm xúc dâng tào khi nhìn thấy ấy, tác giả bàng hoàng trước vẻ đẹp kì diệu của vầng trăng. Bao nhiêuvầng trăng.kỉ niệm xưa bỗng ùa về làm tác giả “rưng rưng”:-Mặt nhìn mặt?Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưng-Rưng rưng?-Như là....như là đồng, là bểnhư là sông ,là rừng Trong câu thơ “ngửa mặt lên nhìn mặt” , tác giả dùng hai từ “mặt”rất hay. Nếu từ mặt thứ hai mà nói rõ mặt trăng thì câu thơ sẽ tầmthường. “Ngửa mặt lên nhìn mặt” là nhìn mặt của tri kỉ, mặt của tìnhnghĩa mà bấy lâu mình dửng dưng. Trăng chẳng nói, trăng chẳngtrách, thế mà người lính cảm thấy “có cái gì rưng rưng”. “Rưngrưng” nghĩa là vì xúc động, nước mắt đang ứa ra sắp khóc. Bao kỉniệm đẹp lại ùa về, tâm hồn gắn bó, chan hòa với thiên nhiên, vớivầng trăng xưa, với đồng,với bể, với sông với rừng, với quê hươngđất nước. “Như là ...như là”, cảm xúc đến thật dồn dập. Cùng một lúc, cả quákhứ như hiện về, mọi kỉ niệm như được đánh thức. Vầng trăng thậtdiệu kì. Cùng với trăng là tất cả, bỡi vì tất cả đều luôn luôn gắn bóvới vầng trăng. Trăng là đồng, trăng là bể, trăng là sông, trăng là rừng6-Khổ 6:...Suy nghĩ về vầng trăng, về chính mình 6- Khổ cuối bài thơ, Nguyễn Duy đưa người đọc cùng đắm chìmtrong suy tư, trong chiêm nghiệm về “vầng trăng tình nghĩa” một-Trăng tròn vành vạnh?-Trăng im phăng phắc?thời:Trăng cứ tròn vành vạnh-Giật mình?kể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình Hình ảnh “vầng trăng tròn vành vạnh” , ngoài nghĩa đen, còn cónghĩa tượng trưng cho vẻ đẹp của nghĩa tình quá khứ đầy đặn, thủychung, nhân hậu bao dung của thiên nhiên, của cuộc đời, con người,nhân dân ,đất nước. Hình ảnh “vầng trăng im phăng phắc” là có ýnghiã nghiêm khắc nhắc nhở, không vui, là sự trách móc trong lặngim , là sự tự vấn lương tâm dẫn đến cái giật mình ở câu cuối. Cái “giật mình” là cảm giác và phản xạ tâm lý có thật của mộtngười biết suy nghĩ, chợt nhận ra sự vô tình, bạc bẽo, sự nông nổitrong cách sống của mình. Cái “giật mình” của sự ăn năn , tự trách, tựthấy phải thay đổi cách sống .Cái “giật mình” tự nhắc nhở bản thânkhông bao giờ được làm người phản bội quá khứ, phản bội thiênnhiên, sùng bái hiện tại mà coi rẻ thiên nhiên. Thiên nhiên thậtnghiêm khắc, lạnh lùng nhưng cũng thật ân tình độ lượng bao dung,vầng trăng và thiên nhiên là trường tồn bất diệt. Cái “giật mình” chânthành có sức cảm hóa lòng người.III-KL: III- “Ánh trăng” của Nguyễn Duy có dáng dấp ngụ ngôn nhưng nóthực sự là một bài thơ trữ tình, và là một bài thơ trữ tình hay. Bài thơBài thơ có dáng dấp ngụ ngôn đã gây được nhiều xúc động đối với nhiều thế hệ độc giả bỡi cáchnhưng thực chất là một bài thơ trữ tình chân tình và có ý nghĩa diễn đạt bình dị như những lời tâm sự, lời tự thú, lời tự nhắc nhở chânsâu xathành. Giọng thơ trầm tĩnh, sâu lắng. Tứ thơ bất ngờ, mới lạ. “Ánhtrăng” còn mang ý nghĩa triết lí về sự thủy chung khiến người đọcphải “giật mình” suy nghĩ,nhìn lại chính mình để sống đẹp hơn, nghĩatình hơn* Câu 4: "Ánh trăng" là một nhan đề đa nghĩa. Hãy viết một đoạn văn ( từ 15-20 dòng) để làm sáng tỏ ý kiến trên.- Ánh trăng của Nguyễn Duy là hình ảnh đẹp của thiên nhiên với tất cả những gì là thi vị, gần gũi, hồn nhiên, tươi mát.Đó là vầng trăng của “hồi nhỏ sống với đồng”, Ánh trăng gắn với tuổi ấu thơ của tác giả. Vầng trăng ấy hồn nhiên nhưcuộc sống, như đất trời.- Nhan đề “Ánh trăng” còn thực sự sâu sắc, ý nghĩa bởi vầng trăng ấy còn là biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình - kí ứcgắn với cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước cam go mà hào hùng. - Vầng trăng mang chiều sâu tư tưởng , là lời nhắc nhở thái độ sống " uống nước nhớ nguồn", ân nghĩa thủy chung cùngquá khứ.*Câu 5: Chép lại chính xác khổ thơ cuối bài thơ "Ánh trăng"- Nguyễn Duy. Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ có ý nghĩanhư thế nào?Gợi ý:- Chép chính xác khổ thơ.- Hình ảnh vầng trăng trong bài thơ mang nhiều ý nghĩa tượng trưng.+ Là hình ảnh thiên nhiên tươi mát, là bạn của người trong những năm tháng tuổi thơ và cả thời chiến tranh ở rừng.+ Là biểu tượng quá khứ nghĩa tình, là biểu tượng vẻ đẹp vĩnh hằng của cuộc sống. + Là tượng trưng cho quá khứ nguyên vẹn không phai mờ, là bạn cũng là nhân chứng đầy tình nghĩa. Nhưng đó cũnglà lời nghiêm khắc nhắc nhở con người về đạo lý sống: con người có thể vô tình nhưng quá khứ, lịch sử thì mãi vẹnnguyên*Câu 6: Xuyên suốt bài thơ "Ánh trăng" của Nguyễn Duy là hình tượng ánh trăng. Em hiểu hình tượng đó như thế nào?Gợi ý:a. Mở bài: - Giới thiệu về tác giả và hoàn cảnh ra đời của bài thơ.- Cảm nhận và suy nghĩ chung về vẻ đẹp của vầng trăng.b. Thân bài:* Cảm nhận và suy nghĩ về vẻ đẹp của vầng trăng, với những kỷ niệm nghĩa tình trong quá khứ.- Ánh trăng là hình ảnh của thiên nhiên..., là người bạn tri kỉ suốt thời tuổi nhỏ, thời chiến tranh ở rừng.- Vầng trăng trong quá khứ là người bạn bình dị, hiền hậu, nghĩa tình, trong sáng và thủy chung, là quá khứ vẹnnguyên chẳng thể phai mờ.- Vầng trăng là thiên nhiên , đất nước, là vẻ đẹp vĩnh hằng của cuộc sống...- Là nhân chứng nghĩa tình, hiền hậu, bao dung và cũng rất nghiêm khắc để con người phải "giật mình" thức tỉnhlương tâm. - Vầng trăng vưà là hình ảnh nhân hóa, vừa là hình ảnh ẩn dụ mang ý nghĩa tượng trưng.* Cảm nhận, suy nghĩ về sự thay đổi nhận thức của con người...- Người bạn tri kỉ trong quá khứ là vầng trăng đã có lúc bị lãng quên...- Hoàn cảnh, tình huống bất ngờ " Thình lình đèn vụt tắt" làm con người chợt nhận ra sự vô tình vô nghĩa.- Cảm xúc rưng rưng là một sự thức tỉnh chân thành... con người rút ra bài học về cách sống ân nghĩa thủy chung.c. Kết bài: Bài thơ đánh thức lương tâm con người bằng một câu chuyện nhỏ với hình tượng thơ độc đáo: Ánh trăng.