PHÂN TÍCH NỘI DUNG QUY LUẬT QHSX PHẢI PHÙ HỢP VỚI TRÌNHĐỘ PHÁT TRIỂN...

Câu 24: Phân tích nội dung quy luật QHSX phải phù hợp với trình

độ phát triển của LLSX. Rút ra ý nghĩa phương pháp luận. Liên hệ đến quá

trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xă hội chủ nghĩa ở Việt

Nam.

LLSX là sự biểu hiện mối quan hệ giữa con người với giới tự nhiên trong

quá trình sản xuất tạo ra của cải vật chất, biểu hiện trình độ chinh phục tự nhiên

của con người. LLSX là thước đo quan trọng nhất của sự tiến bộ xã hội.

QHSX là sự biểu hiện mối quan hệ giữa người với người trong quá trình

sản xuất. QHSX về lĩnh vực đời sống vật chất xã hội do đó nó mang tính khách

quan. Mỗi loại QHSX đặc trưng cho một hình thái kinh tế - xã hội.

Quy luật về sự phù hợp của QHSX với trình độ phát triển của LLSX

QHSX được hình thành và biến đổi dưới ảnh hưởng quyết định của

LLSX:

LLSX và QHSX là hai mặt của phương thức sản xuất nhưng trong đó

LLSX là mặt động thường xuyên biến đổi, còn QHSX mang tính bảo thủ, trì trệ

hơn, thể hiện con người luôn cải tiến công cụ để giảm nhẹ lao động, thời gian

lao động, tạo nên năng suất lao động hiệu quả cao. Vì vậy công cụ lao động là

yếu tốt động nhất trong LLSX cho nên cộng cụ lao động thay đổi dẫn đến

QHSX thay đổi theo và thể hiện SX ngày càng mang tính chất xã hội hóa cao.

Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX giống như mối quan hệ giữa nội dung

và hình thức. Nội dung là cái quy định hình thức. Nội dung thay đổi thì hình

thức cũng thay đổi theo.

Tính chất và trình độ của LLSX là quyết định nhất đối với sự phát triển

của QHSX. Trong lực lượng SX còn nhiều yếu tố khác nhưng quyết định nhất

đối với việc hình thành và phát triển của QHSX là do tính chất và trình độ của

LLSX quyết định quan hệ chặt chẽ như thế nào giữa người lao động với người

lao động chứ không phải do phương pháp của đối tượng lao động hoặc tư liệu

lao động. Điều này được Mác chứng minh, Mác nói “Trong PTSX kiếm sống

của mình mà con người làm thay đổi các quan hệ xã hội của mình, các cối xay

quay bằng tay đem lại xã hội có lãnh chúa phong kiếm, cái cối xay chạy bằng

hơi nước đem lại xã hội có nhà TBCN”.

Trong các hình thức kinh tế không phải lúc nào LLSX cũng quyết định

được QHSX. Cho nên dẫn đến mâu thuẫn được biểu hiện về mặt xã hội là mâu

thuẫn giai cấp.

Sự tác động trở lại của QHSX đối với LLSX

LLSX phát triển được là nhờ nhiều yếu tố quyết định như dân số, hoàn

cảnh địa lý, trình độ phát triển của khoa học, còn QHSX chỉ giữ vai trò quan

trọng đối với sự phát triển của LLSX.

QHSX là sự phản ánh LLSX nhưng chính nó lại quy định mục đích của

SX, khuynh hướng phát triển của các nhu cầu về lợi ích vật chất và tinh thần,

quyết định hệ thống quản lý sản xuất và quản lý xã hội. Bởi vậy nếu QHSX phù

hợp với tính chất và trình độ của LLSX thì nó sẽ thúc đẩy, tạo điều kiện cho

LLSX phát triển. Còn nếu QHSX không phù hợp với tính chất và trình độ của

LLSX thì nó sẽ cản trở LLSX.

Sự tác động của QHSX đối với LLSX: chỉ khi xem xét QHSX trong một

tình huống đầy đủ với ba mặt của nó, đồng thời chịu sự chi phối của yếu tố

chung:

+ Các quy luật kinh tế cơ bản

+ Phụ thuộc vào trình độ của người lao động

+ Tùy thuộc vào sự phát triển của khoa học, công nghệ

Trong xã hội có đối kháng giai cấp thì khi LLSX phát triển tới mức

QHSX cản trở sự phát triển của nó thì CMXH là bước cuối cùng để thay đổi

QHSX hiện có.

Như vậy, ta có thể khẳng định:

Quy luật về sự phù hợp của QHSX và tính chất, trình độ của LLSX là quy

luật chung cho toàn xã hội loài người, chính sự tác động của quy luật này làm

cho xã hội loài người phát triển từ hình thái kinh tế XH này sang hình thái kinh

tế XH khác cao hơn. Quy luật này là cơ sở lý để chống lại các quan điểm duy

tâm tôn giáo về sự phát triển của lịch sử. Quy luật này là cơ sở lý luận cho việc

hoạch định các đường lối của Đảng, phê phán các chủ trương sai lầm trong việc

xây dựng phương thức sản xuất mới. Đây là quy luật khách quan, tất yếu đối với

5 hình thái kinh tế, xã hội và lịch sử của nhân loại.