VẬN DỤNG LÝ LUẬN VÀO THỰC TIỄN, V.I.LÊNIN NHẬN XÉT

Câu 21: Vận dụng lý luận vào thực tiễn, V.I.Lênin nhận xét: “Thực

tiễn cao hơn nhận thức (lý luận), vì nó có ưu điểm không những của tính

phổ biến, mà cả tính hiện thực trực tiếp”. Hãy phân tích nhận xét trên.

Thực tiễn là toàn bộ hoạt động vật chất có mục đích, mang tính lịch sử -

xã hội của con người nhằm cải tạo giới tự nhiên và xã hội.

Vai trò của thực tiễn đối với lý luận

Thực tiễn là cơ sở, là động lực, là mục đích và là tiêu chuẩn của lý luận;

Lý luận hình thành, phát triển phải xuất phát từ thực tiễn, đáp ứng yêu cầu thực

tiễn.

Thực tiễn là cơ sở của lý luận

Con người quan hệ với thế giới không phải bắt đầu bằng lý luận mà bằng

thực tế. Chính từ trong quá trình hoạt động thực tiễn cải tạo thế giới mà nhận

thức ở con người được hình thành và phát triển. Bằng hoạt động thực tiễn, con

người tác động vào thế giới, buộc thế giới bộc lộ những thuộc tính, những quy

luật để cho con người nhận thức chúng và cải tạo, thay đổi chúng theo ý muốn.

Ban đầu con người thu nhận những tài liệu cảm tính, sau đó tiến hành so sánh,

phân tích tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa….để phản ánh bản chất, quy

luật vận động của các sự vật, hiện tượng trong thế giới, từ đó xây dựng thành

các lý luận khoa học. Như vậy, thực tiễn cung cấp những tài liệu cho nhận thức,

cho lý luận. Mọi tri thức do nhận thức mang lại đều bắt nguồn từ thực tiễn.

Đối với chủ nghĩa Mác, thực tiễn trước hết là sự hoạt động sản xuất vật

chất, bởi vì hoạt động ấy quyết định sự tồn tại của xã hội, nó là cơ sở sinh sống

của con người. Thông qua các kết quả hoạt động thực tiễn để hình thành lý luận

và là kết quả tổng kết kinh nghiệm thực tiễn của con người. Không có thực tiễn

thì không có và không thể có lý luận khoa học. Thực tiễn đề ra những vấn đề mà

lý luận cần phải làm sáng tỏ, cần phải giải đáp. Chỉ có lý luận nào gắn với thực

tiễn, phục vụ nhu cầu của thực tiễn và được thực tiễn kiểm tra thì mới bắt rễ sâu

trong hiện thực, thì mới có lý do tồn tại lâu dài.

Thực tiễn là động lực của lý luận:

Thực tiễn tạo ra những công cụ nhận thức hiệu quả, thực tiễn nâng cao

năng lực và trình độ nhận thức của con người, để xây dựng lý luận (nhận thức)

ngày càng chính xác hơn.

Thực tiễn luôn đề ra nhu cầu, nhiệm vụ, phương hướng để phát triển (đào

sâu và mở rộng) nhận thức, xây dựng các lý luận, thúc đẩy sự ra đời và phát

triển các ngành khoa học…

Thực tiễn là mục đích của lý luận:

Mục đích chủ yếu của lý luận là nâng cao năng lực cải tạo thế giới, đem

lại cho con người ngày càng nhiều lợi ích nhằm thỏa mãn như cầu ngày càng

cao và đa dạng của họ. Lý luận chỉ có ý nghĩa khi được vận dụng để giải quyết

các nhiệm vụ do thực tiễn đặt ra, giúp cải tạo hiệu quả thế giới nhằm phục vụ

cho nhu cầu của con người.

Thực tiễn là tiêu chuẩn chân lý của lý luận

Thực tiễn kiểm tra tính xác thực của tri thức do nhận thức (lý luận) mang

lại. C.Mac nói: “Vấn đề tìm hiểu xem tư duy của con người có thể đạt tới chân

lý khách quan hay không, hoàn toàn không phải là một vấn đề lý luận mà là một

vấn đề thực tiễn. Chính trong thực tiễn mà con người phải chứng minh chân lý”.

Thông qua thực tiễn, những lý luận đạt đến chân lý sẽ được bổ sung vào

kho tàng tri thức nhân loại, những kết luận chưa phù hợp thực tiễn thì tiếp tục

điều chỉnh, bổ sung hoặc nhận thức lại. Thừa nhận thực tiễn là tiêu chuẩn chân

lý của lý luận cần chú ý những vấn đề sau:

Không phải mọi thực tiễn đều là tiêu chuẩn chân lý của lý luận. Thực

tiễn là tiêu chuẩn chân lý của lý luận khi thực tiễn đạt tính toàn vẹn của

nó

Thực tiễn có nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Nếu lý luận chỉ khái

quát một giai đoạn nào đó, một bộ phận nào đó của thực tiễn thì lý luận

có thể xa rời thực tiễn.

Ngoài tiêu chuẩn thực tiễn, còn có thể có những tiêu chuẩn khác như:

tiêu chuẩn logic, tiêu chuẩn giá trị… song những tiêu chuẩn đó vẫn

phải dựa trên nền tảng tiêu chuẩn của thực tiễn.

Bởi vậy, vai trò của thực tiễn đối với lý luận đòi hỏi chúng ta phải quán

triệt quan điểm thực tiễn. Quan điểm này yêu cầu việc xây dựng lý luận phải

xuất phát từ thực tiễn, dựa trên cơ sở thực tiễn, đi sâu vào thực tiễn. Ngược lại,

nếu xa rời thực tiễn sẽ dẫn tới các sai lầm của bệnh chủ quan, duy ý chí, giáo

điều, quan liêu, khiến cho nhận thức trở nên sai lệch, tức là lý luận suông dẫn

đến nhận thức của con người trở nên kém sâu sắc, kém chính xác và điều đó

càng làm cho khả năng cải tạo, thu phục thế giới xung quanh của con người kém

đi. Bên cạnh đó, thực tiễn sẽ là nơi để có thể chứng tỏ nhận thức của con người

là đúng hay sai, lý luận là chính đáng hay chỉ là lý luận suông.