PHÂN TÍCH BÀI THƠ NĨI VỚI CON CỦA Y PHƯƠNG BÀI LÀM XƯA NAY TÌNH MẪU TỬ...

Bài 1: Phân tích bài thơ nĩi với con của Y Phương Bài làm Xưa nay tình mẫu tử là đề tài phong phú cho thơ ca. Nhưng những bài thơ về tình cha con thì cĩ lẽ khá ít. Bài thơ "Nĩi với con" cuả Y Phương là 1 trong những tác phẩm hiếm hoi đĩ. Bài thơ thể hiện tình cảm gia đình êm ấm, tình quê hương tha thiết, ngọt ngào và ngợi ca truyền thống nghĩa tình, sức sống mạnh mẽ của người dân tộc miền núi. Cảm nhận đầu tiên trong lời cha nĩi là hình ảnh con lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ, sự đùm bọc, che chở của người đồng mình, của quê hương. Bài thơ mở ra với khung cảnh gia đình ấm cúng, đầy ấp giọng nĩi tiếng cười: Chân phải...tiếng cười. Khung cảnh ấy đẹp như 1 bức tranh: hình ảnh em bé ngây thơ lẫm chẫm tập đi, bi bơ tập nĩi trong vịng tay, trong tình yêu thương, chăm sĩc, nâng niu của cha mẹ; hình ảnh cha mẹ giang rộng vịng tay, chăm chút từng bước đi, từng nụ cười, tiếng nĩi của con. Gia đình chính là cái nơi êm ái, là tổ ấm để con sống, lớn khơn và trưởng thành trong niềm yêu thương con cái. Đĩ là khơng khí thường thấy trong các gia đình hạnh phúc. Nhưng cách diễn đạt ở đây cĩ nét độc đáo riêng của người miền núi: nĩi bằng hình ảnh cụ thể, điệp ngữ "bước tới", trong tình cảm người cha, khơng thốt khỏi niềm sung sướng, tự hào. Khơng chỉ cĩ gia đình, con cịn lớn lên, trưởng thành trong cuộc sống lao động, giữa quê hương sâu nặng nghĩa tình: Người đồng mình yêu lắm con ơi ...tấm lịng Một cách nĩi rất riêng, rất ngộ : "người đồng mình", là người miền mình, người vùng mình, là những người cùng sống trên một miền đất, cùng quê hương, cùng một dân tộc. Đĩ là cách nĩi mộc mạc, mang tính địa phương của dân tộc Tày nhưng giàu sức biểu cảm, Tác giả vận dụng lối diễn đạt của người dân tộc miền núi để xây dựng hình ảnh thơ. Những suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc đều được diễn tả trực tiếp bằng hình ảnh. Đan lờ để bắt cá, dưĩi bàn tay của người Tày, những nan trúc, nan tre đã trở thành "nan hoa". Vách nhà khơng chỉ ken bằng gỗ mà cịn được ken bằng "câu hát". Rừng đâu chỉ cho nhiều gỗ quý, lâm sản mà cịn cho hoa. Ba đơng từ "đan", "cài", "ken" cịn thể hiện sự đồn kết, gắn bĩ của quê hương. Lao động đã đem đến cho con bao điều tốt đẹp, "người đồng mình" và quê hương ấp ủ, nuơi sống con trong tình thương yêu, trong tình đồn kết buơn làng. Và con đường đâu chỉ để đi mà nĩ cịn cho "những tấm lịng" nhân hậu, bao dung, nghĩa tình. Con đường đĩ là hình bĩng thân thuơc của quê hương, cịn in dấu những bước chân đi xuơi ngược, làm ăn sinh sống của buơn làng, nên nĩ mang 1 ý nghĩa thật to lớn trong quá trình khơn lớn của con. Sung sướng nhìn con khơn lớn, nhà thơ suy ngẫm về tình làng bản quê nhà, về cội nguồn hạnh phúc: Cha mẹ ...trên đời Khơng chỉ gọi cho con về nguồn sinh dưỡng, cha cịn nĩi với con về những đức tính cao đẹp của "người đồng mình" và ước mơ của cha về con. Đĩ là lịng yêu lao động, hăng say lao động với cả tấm lịng. Đĩ là sức sống bền bỉ mạnh mẽ vượt qua mọi khĩ khăn, gian khổ. Người đồng mình thương lắm con ơi ... Khơng lo cực nhọc Trước hết đĩ là tình thương yêu, đùm bọc nhau. Cách nĩi mộc mạc mà chứa đựng bao ân tình rất cảm động đĩ được lặp đi lặp lại như một điệp khúc trong bài ca. Chính tình thưong đĩ là sức mạnh để "người đồng mình" vượt qua bao gian khổ cuộc đời. Những câu thơ ngắn, đối xứng nhau "cao đo nỗi buồn xa nuơi chí lớn" diễn tả thật mạnh mẽ chí khí của "người đồng mình": sống vất vả, nghèo đĩi, cực nhọc, lam lũ nhưng cĩ chí lớn, luơn yêu quý tự hào, gắn bĩ với quê hương. Đĩ là phẩm chất thứ hai. Thứ ba, về cách sống, người cha muốn giáo dục con sống phải cĩ nghĩa tình, chung thủy với quê hương, biết chấp nhận vượt qua gian nan, thử thách bằng ý chí và niềm tin của mình. Khơng chê bai, phản bội quê hưong : "khơng chê...khơng chê....khơng lo" dù quê hương cịn nghèo, cịn vất vả. "Người địng mình sống khống đạt, hồn nhiên, mạnh mẽ "như sơng như suối-lên thác xuống ghềnh-khơng lo cực nhọc". Lời cha nĩi với con mà cũng là lời dạy con về bài học đạo lý làm người. Đoạn thơ rất dồi dào nhạc điệu, tạo nên bởi điệp từ, điệp ngữ, điệp cấu trúc câu và nhịp thơ rất linh họat , lúc vươn dài, khi rút ngắn, lời thơ giản dị, chắc nịch mà lay động, thấm thía, cĩ tác dụng truyền cảm manh mẽ. Để nhắc nhở giáo dục con, người cha nhấn mạnh truyền thống của người đồng mình: Người đồng mình thơ sơ da thịt ... Nghe con Truyền thống ấy thật đáng tự hào, tuy "thơ sơ da thịt", ăn mặc giản dị, áo chàm, khăn piêu, cuộc sống mộc mạc thiếu thốn... nhưng kkhơng hề nhỏ bé về tâm hồn, ý chí nghị lực và đặc biệt là khát vọng xây dựng quê hương. Họ xây dựng quê hương bằng chính sức lực và sự bền bỉ của mình: "tự đục đá kê cao quê hương". Họ sáng tạo, lưu truyền và bảo vệ phong tục tốt đẹp của mình biết tự hào với truyền thống quê hương, dặn dị con cần tự tin, vững bước trên đường đời, khơng bao giờ được sống tầm thường, nhỏ bé, ích kỷ. Hai tiếng "nghe con" kết thúc bài thơ với tấm lịng thương yêu, kỳ vọng, vừa là lời dặn dị nhắc nhở ý chí tình của người cha đối với đứa con thân yêu. Hai tiếng ấy nghe sao mà thân thương trìu mến quá. Bài thơ cĩ giọng điệu nhè nhẹ, chân tình và rất mới lạ trong phong cách, một phong cách miền núi với ngơn ngữ "thổ cẩm" rất độc đáo, với cảm xúc, tư duy rất riêng. Qua đĩ, Y Phương đã thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hưong và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của 1 dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bĩ với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.