NĨI VỚI CON Y PHƯƠNG( CHÚ Ý

Câu 4 : (Gợi ý phân tích):

NĨI VỚI CON

Y Phương

( Chú ý :Đề yêu cầu phân tích bài thơ, nhưng khơng nêu rõ phải phân tích cụ thể nội dung nào, nên phải tìm

ra các nội dung trong từng đoạn được biểu hiện như thế nào trong từng chi tiết hình ảnh, từ ngữ. Chú ý cách

dùng từ , hình ảnh so sánh của người miền núi.)

I - Giới thiệu bài thơ: (cĩ thể làm

I-Tình yêu thương con cái, mơ ước thế hệ sau tiếp nối xứng đáng, phát

huy truyền thống của tổ tiên, quê hương vốn là tình cảm cao đẹp của

mở bài)

con người Viẹt Nam ta suốt bao đời nay . “Nĩi với con” của Y

(Từ: Tình cảm gia đình – tình

Phương(nhà thơ dân tộc Tày) là một trong những bài thơ hướng vào

thương yêu con cái là tình cảm cao

đẹp của ngườiViệt Nam ==> giới

đề tài ấy với cách nĩi riêng, xúc động và chân tình bằng hình thức

thiệu bài thơ và nêu khái quát giá trị

người cha nĩi với con, tâm tình, dặn dị trìu mến, ấm áp và tin cậy.

nội dung nghệ thuật.)

II-Phân tích:

II-

1/Nhận xét về bố cục (mạch cảm

1- Mạch cảm xúc của bài thơ là từ tình cảm riêng mở rộng thành tình

xúc):

cảm chung : từ tình cảm với con, tình cảm gia đình mở rộng ra tình

cảm quê hương;từ kỷ niệm gần gũi nâng lên thành lẽ sống

2/Phân tích:

a/Đoạn 1: (.... đẹp nhất trên đời) –

2- a/Đoạn đầu của bài thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng của con ,

con được lớn lên trong tình yêu thương của cha mẹ. Bốn câu thơ

Nêu khái quát nội dung đoạn thơ để

mở đầu dùng cách nĩi bằng hình ảnh cụ thể theo tư duy và cách diễn

làm câu mở đoạn.

đạt của người miền núi:

- 4 câu đầu cĩ cách diễn đạt như thế

nào ? Em hiểu ý nghĩa 4 câu thơ đĩ

Chân phải bước tới cha

Chân trái bước tới mẹ

ra sao?Những hình ảnh chân phải,

Một bước chạm tiếng nĩi

chân trái, tiếng nĩi, tiếng cười nĩi

Hai bước chạm tiếng cười

lên điều gì?

Bốn hình ảnh “chân phải”, “chân trái”, “tiếng nĩi”, “tiếng cười” là

tả đứa bé – con- ngây thơ, lẫm chẫm tập đi, tập nĩi trong vịng tay ,

trong tình yêu thương, chăm sĩc nâng niu của cha mẹ, trong gia đình.

Đĩ là bức tranh một gia đình hạnh phúc . Gia đình chính là cái nơi

êm, cái tổ ấm để con sống, lớn lên và trưởng thành trong bình yên và

tình yêu, niềm mơ ước của cha mẹ.

Con dần lớn khơn, trưởng thành trong cuộc sống lao động, trong

- Phân tích 7câu tiếp theo:

thiên nhiên thơ mộng và nghĩa tình sâu nặng của người đồng

+Khái quát nội dung các câu thơ ?

mình – quê hương:

Người đồng mình yêu lắm con ơi

Đan lờ cài nan hoa

Vách nhà ken câu hát

Rừng cho hoa

Con đường cho những tấm lịng

“Người đồng mình” là cách nĩi riêng mộc mạc mang tính địa phương

+”Người đồng mình” là gì?

của người dân tộc Tày . Đĩ là người vùng mình, người miền mình.

+Các hình ảnh:

Đây cĩ thể hiểu cụ thể là những người cùng sống trên một miền đất,

cùng quê hương, cùng một dân tộc . Cuộc sống lao động cần cù, êm

đềm và tươi vui của người đồng mình được gợi lên qua các hình ảnh

và

đẹp: đan lờ cài nan hoa, vách nhà ken câu hát. Đan lờ đánh cá, dưới

Rừng cho hoa

bàn tay người Tày, những nan nứa, nan trúc, nan tre trở thành nan

con đường cho những tấm lịng

hoa. Vách nhà khơng chỉ ken bằng gỗ mà ken bằng câu hát. Các động

thể hiện được cuộc sống như thế nào

từ “cài”, “ken”ngồi nghĩa miêu tả cịn nĩi lên tình gắn bĩ, quấn quít

của quê hương? Các từ “ cài”,

“ken” ngồi nghĩa miêu tả cịn nĩi

trong lao động, làm ăn của đồng bào quê hương. Rừng đâu chỉ cho

lên tình ý gì?

nhiều gỗ quý, cho măng, cho lâm sản quý giá mà cịn “cho hoa”. Con

đường đâu chỉ để đi ngược về xuơi, lên non xuống biển mà cịn cho

“những tấm lịng” nhân hậu bao dung, đĩ là đường tình nghĩa:

Gập ghềnh xuống biển lên non

Con đường tình nghĩa ai cịn nhớ chăng?

(Ca dao)

Với Y Phương , con đường nĩi với con là hình bĩng thân thuộc của

quê hương. Đường gần là con đường làng bản, đi vào thung vào rừng,

đường ra sơng ra suối. Là con đường đi học, con đường làm ăn.

Đường xa là đường đi tới mọi chân trời, đến mọi miền đất nước. Con

-Con đường ở đây cĩ những ý nghĩa

đường tình nghĩa ấy được Y phương nĩi lên một cách hàm súc, giản

gì?

dị:

Sung sướng ơm con thơ vào lịng, nhìn con khơn lớn, suy ngẫm về

tình nghĩa làng bản quê nhà, nhà thơ nghĩ về cội nguồn hạnh phúc:

Cha mẹ vẫn nhớ về ngày cưới

Ngày đầu tiên đẹp nhất trên dời

b/Ở phần đầu, Y Phương đã viết” Người đồng mình yêu lắm con ơi”,

b/ Phân tích đoạn 2:

thì ở phần hai, mở đầu đoạn ơng lại nhấn giọng:

-Làm rõ những đức tính của người

Người đồng mình thương lắm con ơi

đồng mình và ước mơ của người cha

Cao đo nỗi buồn

về con mình

+Người cha đã nĩi với con những

Xa nuơi chí lớn

đức tính gì của “người đồng mình”?

“Người đồng mình” khơng chỉ cần cù và khéo léo , tình nghĩa và tài

hoa, yêu đời mà cịn cĩ bao phẩm chất tốt đẹp, đáng “thương lắm

Qua đĩ, người cha muốn truyền cho

con ơi”. Trong bao gian khổ khĩ khăn và thử thách, bao niềm vui và

đứa con tình cảm gì với quê hương?

nỗi buồn cuộc đời, trải dài theo năm tháng, bà con quê hương mình,

“người đồng mình” đã rèn luyện hun đúc chí khí, đã “cao đo nỗi

buồn, xa nuơi chí lớn”, nâng cao tâm thế đẹp. Câu thơ bốn chữ, đăng

đối như tục ngữ, đúc kết một thái độ, một phương châm ứng xử cao

quý. Các từ “cao đo” ,”xa nuơi” đã thể hiện một bản lĩnh sống đẹp

của dân tộc Tày, của con người Việt Nam – khơng bao giờ lùi bước

trước mọi thử thách khĩ khăn.

Cha nĩi với con, dạy bảo con về đạo lý làm người. Trong bất cứ

thời gian nào, hồn cảnh nào “cha vẫn muốn” , cha vẫn mong con

biết ngẩng cao đầu và sống đẹp:

+ Giả thích các câu thơ:

Dẫu sao thì cha cũng muốn

Sống trên đá khơng chê đá gập

Sống trên đá khơng chê đá gập ghềnh

ghềnh

Sống trong thung khơng chê thung nghèo đĩi

Sống như sơng như suối

Sống trong thung khơng chê thung

nghèo đĩi

Lên thác xuống ghềnh

Khơng lo cực nhọc.

Quê hương sau những năm dài chiến tranh cịn khĩ khăn chưa giàu

chưa đẹp. Đường đến các bản cịn “gập ghềnh”, cịn nhà sàn vách

nứa, thung cịn “nghèo đĩi” thiếu thốn khĩ khăn. Con nhớ là “khơng

chê...khơng chê”. Con phải biết sống mạnh mẽ, kiên cường “như

sơng”, “như suối”. Con phải giữ chí khí và cĩ bản lĩnh, dù phải “lên

thác xuống ghềnh” vẫn “khơng lo cực nhọc”.

Các điệp ngữ : “khơng chê...khơng chê”, “sống trên...sống

trong...sống như...” đã làm cho vần thơ phong phú âm điệu nhạc

điệu, lời cha dặn con vơ cùng tha thiết . Cách ví von, cách vận dụng

thành ngữ làm cho lời cha dặn vừa cụ thể mộc mạc , vừa hàm nghĩa,

sâu lắng, ân tình:

Người đồng mình mộc mạc sống khống đạt, hồn nhiên, mạnh

mẽ như sơng như suối, giàu chí khí giàu niềm tin: lên thác xuống

ghềnh khơng lo cực nhọc . “Người đồng mình” sống giản dị mộc

mạc “ thơ sơ da thịt” , chịu khĩ chịu khổ, kiên nhẫn trong lao

động làm ăn. Chẳng bao giờ “nhỏ bé”, chắng bao giờ sống tầm

thường trước cuộc đời và trước thiên hạ:

Người đồng mình thơ sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con

Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương

Người đồng mình tự đục đá kê cao

quê hương

Cịn quê hương thì làm phong tục.

Họ xây dựng quê hương bằng chính sức lực và sự bền bĩ của mình

chống bão lụt, núi đổ, rừng động :”tự đục đá kê cao quê hương”. Họ

sáng tạo và lưu truyền những phong tục, tập quán tốt đẹp riêng mình.

Ba tiếng “người đồng mình” được nhắc đi nhắc lại nhiều lần đã biểu

lộ niềm yêu mến tự hào quê hương khơng kể xiết.

Từ đĩ, người cha mong muốn con biết tự hào với truyền thống

quê hương, dặn dị con cần tự tin, vững bước trên đường đời:

Con ơi tuy thơ sơ da thịt

Lên đường

Khơng bao giờ nhỏ bé được

Nghe con

Con chuẩn bị lên đường, cha nhắc con khơng bao giờ được sống

tầm thường, sống nhỏ bé trước thiên hạ. Phải biết giữ cốt cách giản dị

mộc mạc của “người đồng minh” .Hai tiếng “nghe con” là cả một tấm

lịng cha bao la.

Một cảnh tượng cảm động đang diễn ra trước mắt chúng ta. Cha

hiền từ âu yếm nhìn con, xoa đầu con. Đứa con cúi đầu lắng nghe cha

nĩi, cha dặn. Y Phương đã tạo nên một khơng khí gia đình ấm áp tình

cha con.

III-Tổng kết:

III- “Nĩi với con” là một bài thơ hay thể hiện tình thương con , niềm

Tình cảm của người cha đối với con

tin của người cha đối với đứa con yêu quí . Người cha kỳ vọng và gửi

như thế nào? Truyền và giáo dục

gắm ở người con là lịng tự hào và lịng tự tin

con điều gì?

-Bài thơ cĩ giọng điệu tha thiết (nhiều câu cảm thán), hình ảnh cụ

thể , cĩ sức khái quát, mộc mạc , giàu chất thơ; bố cục mạch lạc, mạch

-Đặc sắc nổi bật về nghệ thuật bài

thơ?

cảm xúc diễn tiến hợp lí tự nhiên

- Đọc bài thơ, chúng ta bồi hồi nhớ lại lời ru của mẹ hiền thời thơ

ấu:

Con ơi muốn nên thân người

Lắng tai nghe lấy những lời mẹ cha

Đề 19: