MỞ BÀI- NGUYỄN TUẤN LÀ BẬC THẦY VỀ NGÔN NGỮ TRONG NỀN VĂN HỌC HIỆN ĐẠI VIỆT NAM

Câu 2. (5,0 điểm)1. Mở bài- Nguyễn Tuấn là bậc thầy về ngôn ngữ trong nền văn học hiện đại Việt Nam. Những tácphẩm của ông viết bằng cái “ngông” và bằng tình yêu tha thiết. Người lái đò sông Đà là bàitùy bút lấy cảm hứng từ chuyến đi thực tế. Hình ảnh con sông Đà được nhìn qua lăng kínhtâm hồn nghệ sĩ với nhiều vẻ đẹp khác nhau mang lại ấn tượng độc đáo đối với người đọc.Nguyễn Tuân đã rất thành công khi xây dựng hình tượng sông Đà bằng chất liệu ngôn ngữ vàtình cảm phong phú.- Hoàng Phủ Ngọc Tường là một trong những cây bút ký tiêu biểu của văn học Việt Namhiện đại. Với thể loại kí, Hoàng Phủ Ngọc Tường thể hiện trên từng trang văn vốn kiến thứcuyên bác và cách viết tài hoa. Ai đã đặt tên cho dòng sông? là tác phẩm tiêu biểu cho phongcách kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tác phẩm vẻ đẹp của sông Hương, thiên nhiên và conngười xứ Huế với những trang văn vừa giàu chất trí tuệ, vừa giàu chất thơ, nội dung thông tinvề văn hóa lịch sử rất phong phú.- Sông nước xứ Việt đã tuôn chảy trong bao áng thơ ca trong trẻo và ngọt ngào. Trong vănxuôi cũng vậy và có lẽ gợi cảm nhất vẫn là hình tượng sông Đà trong tùy bút Người lái đòsông Đà của Nguyễn Tuân hình tượng sông Hương trong bài ký Ai Đặt tên cho dòng sông?của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Hình tượng hai con sông ấy dường như đã kết đọng những vẻđẹp của sông núi quê hương và là những đỉnh cao văn chương của hai nhà tùy bút xuất sắcnhất Việt Nam.2. Thân bài2.1. Cảm nhận chung về hình ảnh dòng sông - Đề tài những dòng sông luôn trở đi trở lại trong biết bao nhiêu trang thơ trang văn củanhững người nghệ sĩ. Nếu như con sông Hồng được miêu tả trong thơ tuổi thơ Tràng Giangcủa Huy Cận thì một lần nữa hình ảnh những dòng sông lại được Nguyễn Tuân và Hoàng PhủNgọc Tường chọn để làm nên hai tác phẩm đó lại Người lái đò sông Đà và Ai đặt tên chodòng sông? Qua đó vẻ đẹp của hai con sông, sông Đà Tây Bắc và sông Hương xứ Huế đượchiện lên thật đẹp và nên thơ.- Có thể nói ngoài vẻ đẹp hung bạo và rầm rộ như bản trường ca của rừng già của hai dòngsông thì chúng ta còn thấy được vẻ đẹp trữ tình đầy thi vị của chúng.2.2. Những nét tương đồng của hai dòng sông 2.2.1. Sông Đà và sông Hương đều được các tác giả miêu tả như một nhân vật trữ tình quađầy đủ những nét tính cách với những vẻ đẹp đặc trưng riêng biệt, thể hiện tình yêu thiênnhiên, tình yêu quê hương, đất nước.2.2.2. Sự tương đồng của hai hình tượng a. Sông Đà và sông Hương đều mang những nét đẹp của sự hùng vĩ - Vẻ đẹp hùng vĩ của dòng sông Đà được thể hiện qua sự hung bạo dữ dội của nó trên nhiềuphương diện:+ Hướng chảy - Đà giang độc bắc lưu + Cảnh đá bờ sông dựng vách thành, mặt sông đúng ngọn mới có mặt trời. Có vách đáthành chẹt lòng sông Đà như một cái yết hầu… + Ghềnh sông Đà quãng mặt ghềnh Hát Loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng,sóng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuýt…+ Cái hút nước giống như cái giếng bê tông thả xuống sông để chuẩn bị làm móng cầu.Nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc… + Âm thanh tiếng nước thác như oán trách gì, rồi lại như là van xin gì, rồi lại như làkhiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộngđang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa… + Trùng vi thạch thủy trận ba vòng.(Lưu ý: Phần về trùng vi thạch thủy trận chỉ nhắc đến, không phân tích)- Sông Hương cũng thật hùng vĩ khi đi giữa lòng Trường Sơn - Sông Hương là bản trường cacủa rừng già hùng tráng dữ dội rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, cuộn xoáy như cơn lốc - ởkhúc thượng nguồn ấy, sông Hương đầy hoang dã, phóng khoáng như cô gái Di-gan phóngkhoáng và man dại, có một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng.b. Hai dòng sông đều lấp lánh vẻ đẹp thơ mộng lãng mạn- Sông Đà:+ Dáng vẻ tuôn dài tuôn dài như áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trờiTây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo… + Sắc nước thay đổi từng mùa: mùa xuân dòng xanh ngọc bích, mùa thu nước sông Đà lừlừ chín đỏ…+ Hội tụ bao vẻ gợi cảm…- Sông Hương:+ Ở thượng lưu: cũng đã thật trữ tình mỹ lệ dịu dàng và say đắm giữa những dặm dàichói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng.+ Khi về đến đồng bằng sông Hương giống như người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữacánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại được người tình mong đợi đến đánh thức. + Khi vào giữa lòng thành phố Huế sông Hương như điệu slow tình cảm - một giai điệutrữ tình chậm rãi dành riêng cho xứ Huế…2.2.3. Hình tượng hai con sông đều được khắc họa bằng ngòi bút tài hoa uyên bác: cả hai nhàvăn đều đã vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực nghệ thuật đểkhắc họa hình tượng. Đó là vận dụng cái nhìn, kiến thức của địa lý, lịch sử, thi ca, âm nhạc,huyền thoại.2.3. Nét độc đáo của mỗi hình tượng a. Hình tượng sông Đà - Được tô đậm nhất ở nét hung bạo dữ dội - tập trung rõ nét nhất ở hình ảnh trùng vi thạchthủy trận: đầy tướng đá, quân nước, hàng tập đoàn cửa tử…- Sông Đà được cảm nhận chủ yếu thông qua lăng kính nghiêng về sự phi thường khác lạ:tiếng thác nước như tiếng rống của một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầurừng tre nứa nổ lửa; đá trên sông như những tên tướng mặt ngỗ ngược…- Sự hung bạo dữ dội của sông Đà đã làm cái nền thể hiện tài hoa trí dũng của người lái đòsông Đà.b. Hình tượng sông Hương - Được tô đậm nhất ở nét lãng mạn nữ tính - sông Hương luôn mang dáng vẻ một người gáiđẹp, say đắm tình yêu: cô gái Di-gan phóng khoáng… người con gái đẹp nằm ngủ mơ màng;người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya; sông Hương như nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng đểnói một lời thề trước khi đi xa… trong đời thường sông Hương là một người con gái dịu dàngcủa đất nước. - Sông Hương được nhìn chủ yếu qua lăng kính tình yêu: xuôi về phía thành phố tựa mộtcuộc tìm kiếm có ý thức ,người tình nhân đích thực của một người con gái đẹp. Khi vào giữalòng thành phố Huế sông Hương mềm hẳn đi, như một tiếng vâng không nói ra của tình yêu.Trước khi đổ ra cửa biển, sông Hương như người con gái dùng dằng chia tay người yêu vớinỗi vương vấn, cả một chút lẳng lơ kín đáo…=> Thông qua hình tượng sông Hương mang đậm chất trữ tình ấy, nhà văn đã thể hiện đượcvẻ đẹp lãng mạn trữ tình thơ mộng của đất trời và con người xứ Huế.2.4. Đánh giá - Qua vẻ đẹp thương đồng của hai dòng sông, ta bắt gặp sự tương đồng độc đáo của hai tâmhồn có tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm tự hào với vẻ đẹp của non sông đất nước ViệtNam. - Mỗi nhà văn đều có một phong cách nghệ thuật độc đáo trong việc thể hiện hình tượng cácdòng sông, giúp người đọc có những cái nhìn phong phú, đa dạng về vẻ đẹp của quê hương,đất nước mình. Cả hai tác giả đều vận dụng cái nhìn đa ngành, vận dụng kiến thức trên.2.5. Trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ cảnh quan thiên nhiên - Cảnh quan thiên nhiên quen thuộc và gần gũi với chúng ta như những người bạn thân thiếttrong cuộc đời. Thế nhưng vì lợi ích trước mắt, con người đã đối xử tàn tệ với môi trường,thậm chí cố tình hủy hoại ngôi trường mà không biết rằng làm như vậy là tự hủy hoại cuộcsống của chính mình.- Tình trạng ô nhiễm môi trường đang xảy ra trên đất nước Việt Nam và ở khắp nơi trên thếgiới. Môi trường ngày càng xấu đi: đất đai bị ô nhiễm trở thành đất chết; nước ở các dòngsông bị nhiễm độc trở thành nguồn phát sinh bệnh tật; núi rừng bị tàn phá trơ trụi, hiện tượngbão lũ xảy ra bất thường, không khí đầy chất độc và nhiệt độ Trái Đất đang nóng dần lên.- Trách nhiệm bản thân trong việc bảo vệ cảnh quan thiên nhiên của quê hương, đất nước quahành động cụ thể như: yêu quý, bảo vệ môi trường, quảng bá thắng cảnh… Hãy bảo vệ cảnhquan thiên nhiên như bảo vệ cuộc sống của chính mình! Mỗi chúng ta hãy chung tay góp sứclàm cho Trái Đất thực sự trở thành ngôi nhà chung bình yên, tươi đẹp của toàn nhân loại!3. Kết bài - Qua những vẻ đẹp tương đồng của sông Đà và sông Hương cho thấy sự gặp gỡ của hai ngòibút ở tình yêu thiên nhiên tha thiết và niềm tự hào đối với non sông đất nước. Những nétriêng ở hình tượng Sông Đà và sông Hương là bởi tài năng văn chương độc đáo của mỗi nhàvăn.- Qua hai tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân và Ai đã đặt tên cho dòng sông?của Hoàng Phủ Ngọc Tường, ta có thể cảm nhận thật rõ nét vẽ vẻ đẹp trữ tình đầy thơ mộng,hấp dẫn của hai con sông quê hương. Nó không chỉ mang nét đẹp của thiên nhiên mà nó cònmang nhiều giá trị văn hóa, địa lý, lịch sử độc đáo. Qua đó thể hiện vẻ đẹp đa dạng, phongphú của cảnh sắc quê hương, bộc lộ tình yêu thiết tha, gắn bó với đất Việt của các nhà văn.