2. GIÁO DỤC KỸ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI LỚP 10, 2 LỚP 11 VÀ 2 LỚP 1...

3.2. Giáo dục kỹ năng ứng phó với biến đổi

lớp 10, 2 lớp 11 và 2 lớp 12) với tổng số 220

khí hậu toàn cầu cho học sinh qua môn Địa

học sinh, tác giả nhận thấy các em rất tích cực

lí ở trường trung học phổ thông

trong việc tìm hiểu và khi GV đưa ra một số

Trước sự biến đổi khôn lường của khí hậu

tình huống, các em đã biết cách ứng phó với

chúng ta không thể chống lại hay làm xoay

các tình huống và đưa ra phương án một cách

chuyển. Điều mà chúng ta có thể làm không

nhanh chóng và rất linh hoạt. Điều đó chứng tỏ

gì khác là phải tìm cách ứng phó để giảm

khi được hướng dẫn, tìm hiểu các em nắm bắt

vấn đề rất tốt và vận dụng một cách linh hoạt.

thiểu tối đa những thiệt hại do BĐKH mang

lại - phải nâng cao ý thức cho người dân, từng

Bảng 1 là tổng hợp kết quả phiếu khảo sát về

cá nhân mà trước hết là các em học sinh ngay

các vật dụng được gia đình chuẩn bị để đối phó

từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

với thiên tai.

Bảng 1. Bảng tổng hợp ý kiến phản hồi Bảng 2. Bảng tổng hợp phiếu khảo sát một số phiếu khảo sát về các vật dụng được kinh nghiệm của cá nhân đối phó với thiên tai gia đình chuẩn bị để đối phó với thiên tai (%) và ứng phó với biến đổi khí hậu (%) Cách giải quyết Đồng Ý Không STT Tình huống ý Không kiến khác đồng ý Ý kiến đồng ý 1 Áo phao 95 0 5 ý 2 Vật dụng trữ nước 90 0 10 1 Tích trữ lương thực 95 0 5 2 Gia cố nhà cửa 83 9 8 3 Hầm trú bão 0 100 0 3 Di tản nơi khác khi cần thiết 89 5 6 4 Điện thoại 100 0 0 5 Dây thừng 87 5 8 4 Thông báo cho người khác biết 100 0 0 6 Đèn pin/ bình điện 93 0 7 7 Vật dụng trữ nước 92 3 5 5 Dời đồ đạc, hàng hóa lên nơi cao 83 5 12 8 Thuyền/ bè 100 0 0 9 Tủ cứu thương 81 12 7 6 Chấp nhận và chờ đợi thiên tai đi qua 6 92 2 10 Thang cây 79 4 17 7 Khả năng biết bơi 80 10 10

Như vậy khi được khảo sát về các vật dụng

8 Có nên học bơi 90 10 0

được gia đình chuẩn bị để đối phó với thiên

9 Dọn dẹp chướng ngại vật 75 22 3

tai ở nhóm thực nghiệm đa số các em đều có

Tập huấn ứng phó phòng tránh thiên tai, biến đổi

cách lựa chọn nhanh và có tính khả thi hơn

10 68 27 5 khí hậu

nhóm đối chứng. Trong khi cũng câu hỏi như

vậy tác giả tiến hành khảo sát với nhóm đối

Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới

chứng cho thấy còn có nhiều học sinh thờ ơ

gió mùa, lại nằm gần 1 trong 5 ổ bão lớn của

thế giới. Bão tố, lũ lụt hàng năm xảy ra thường

hoặc lựa chọn chưa phù hợp với các vật dụng

trong gia đình khi có thiên tai xảy ra.

xuyên ở hầu hết các vùng trong cả nước, gây

những thiệt hại nặng nề cả về người và của cải

Khi được hỏi về một số kinh nghiệm của cá

vật chất. Hàng năm, ngành giáo dục phải gánh

nhân đối phó với thiên tai và ứng phó với biến

chịu những tác hại không nhỏ do thiên tai gây

đổi khí hậu, đa số các em cũng đã ý thức được

ra, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động dạy

hậu quả của biến đổi khí hậu toàn cầu và cũng

và học của học sinh và giáo viên. Làm tốt công

đã có những kinh nghiệm nhất định cho bản

tác phòng, chống thiên tai và ứng phó với biến

thân. Những kinh nghiệm này được thể hiện cụ

đổi khí hậu trong ngành giáo dục, đặc biệt là

thể trong bảng 2, bảng tổng hợp phiếu khảo sát

đối với học sinh THPT, những chủ nhân tương

một số kinh nghiệm của cá nhân đối phó với

lai của đất nước lại càng có ý nghĩa quan trọng

thiên tai và ứng phó với biến đổi khí hậu.

trong việc tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến cộng

Sau khi tách biệt ý kiến không còn phụ thuộc

đồng dân cư trong cả nước [6]. Điều này cũng

vào sự chuẩn bị của gia đình mà là những ý

góp phần thực hiện các mục tiêu của Chính

kiến, kinh nghiệm của cá nhân thì đa số các em

phủ trong công tác phòng, chống thiên tai và

được hỏi đều đã có những kinh nghiệm nhất

ứng phó với biến đổi khí hậu trong giai đoạn

định cho bản thân, đặc biệt là ý thức cộng đồng

hiện nay.

rất cao. 100 % là thông báo cho người khác

Kế hoạch hành động thực hiện chiến lược quốc

biết trước khi quá muộn. Tiếp đến là biết tự

gia phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai của

trang bị cho mình một số kĩ năng cơ bản để

ngành giáo dục thực tế đã được thực hiện và

sinh tồn như tự tích trữ lương thực, thực phẩm;

đạt được những kết quả nhất định: Kế hoạch

học bơi, tự biết bảo quản đồ đạc hàng hóa khi

hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của

có thiên tai… Như vậy có thể nói, đối với HS

THPT đã hoàn toàn có thể chủ động ứng phó

ngành Giáo dục giai đoạn 2011 – 2015 [7]; kế

hoạch hành động thực hiện Chiến lược quốc

với những biến đổi của khí hậu chứ không còn

chấp nhận một cách thụ động.

ngành Giáo dục giai đoạn 2011 – 2020… Tất

người dân. Để trở thành những người dân

cả được thực hiện trên cả các phương tiện

thông thái thì cần phải giáo dục cho họ ngay

truyền thông, trong các hoạt động chính khóa

từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Trong

và cả ở trong các hoạt động ngoại khóa trong

quá trình thực hiện lồng ghép kỹ năng ứng

trường học. Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào

phó với biến đổi khí hậu toàn cầu cho học

tạo cũng đã từng nhấn mạnh, đây là kế hoạch

sinh ở trường THPT Thái Nguyên, tác giả

có ý nghĩa cấp thiết không chỉ riêng với ngành

nhận thấy cần có một số giải pháp như sau:

Giáo dục mà còn mang ý nghĩa cấp quốc gia

Đưa ra những dấu hiệu của biến đổi khí hậu

và quy mô toàn cầu.

toàn cầu để các em sớm nhận ra và có phương

Thấy được tầm quan trọng đó, tác giả đã thực

án ứng phó cụ thể và kịp thời. Ví dụ như nhiệt

hiện dạy học tích hợp và lồng ghép những

độ trung bình của trái đất tăng, mực nước biển

kiến thức về ứng phó với biến đổi khí hậu

dâng, thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực

toàn cầu không chỉ vào các nội dung bài học

đoan… ở trên thế giới và Việt Nam; những

mà còn tổ chức các hoạt động ngoại khóa

thay đổi về khí hậu và thời tiết đã từng xảy ra

nhằm thu hút học sinh tham gia và trang bị

trong lịch sử; xu hướng biến đổi khí hậu có thể

những kiến thức cho học sinh, ví dụ như tổ

xảy ra trong thế kỉ XXI và một số kịch bản về

chức thực hiện vào giờ chào cờ, các buổi sinh

biến đổi khí hậu (mực nước biển dâng đối với

hoạt chuyên đề của các môn học tùy theo đặc

Việt Nam và nguy cơ ngập lụt).

thù của từng môn: có thể theo các chủ đề mà

Giáo viên phải làm rõ các nguyên nhân dẫn

các thầy cô đã chuẩn bị như: Thời tiết và biến

đến sự biến đổi khí hậu toàn cầu, giúp học

đổi khí hậu; Nguyên nhân của biến đổi khí

sinh hiểu được ngưỡng chịu đựng của trái đất

hậu; tác động của biến đổi khí hậu và ứng phó

là bao nhiêu; những hoạt động nào và ai là

với biến đổi khí hậu. Qua đó tác giả thấy có

người phát thải nhiều nhất…

nhiều môn có thể lồng ghép giáo dục kỹ năng

Thông qua đó, HS hiểu được một số kịch bản

ứng phó biến đổi khí hậu cho học sinh nhưng

của biến đổi khí hậu đối với Việt Nam. Chẳng

Địa lí là môn học gần gũi và dễ áp dụng nhất.

hạn, nếu nước biển dâng 100 cm thì có tới 34