*ĐOẠN VĂN LÀ MỘT BỘ PHẬN CỦA BÀI VĂN
2.1.Ghi nhớ:
*Đoạn văn là một bộ phận của bài văn. Một bài văn hoàn chỉnh phải có ít nhất 3
đoạn: Mở bài(MB), thân bài(TB) và kết bài(KB).Phần MBvà KB người ta thường trình
bày thành 1 đoạn. Riêng phần TB, ta có thể tách thành 23 đoạn, tuỳ theo từng yêu cầu
của đề.
*Đoạn văn gồm nhiều câu văn được liên kết chặt chẽ cả về nội dung và hình thức(
ý và lời). Vì vậy, khi viết đoạn, chúng ta cần đảm bảo được sự liên kết chặt chẽ đó . Sự
liên kết về ý thể hiện ở chỗ nội dung của mỗi câu cùng hướng về, nói về một đối
tượng .Sự liên kết về lời thể hiện ở các phép liên kết câu( phép lặp, phép thế, phép nối,
phép liên tưởng,...). Đoạn nào không bảo đảm được sự liên kết đó thì đoạn văn sẽ trở lên
lộn xộn, thiếu mạch lạc.
* Các đoạn văn trong một bài văn lại liên kết với nhau thành một bài văn hoàn
chỉnh. Liên kết đoạn văn là làm cho nội dung bài văn( văn bản) chặt chẽ và liền mạch.
Cách liên kết đoạn cũng tương tự như liên kết câu. Ta có thể dùng từ ngữ có tác dụng
nối, dùng câu nối,...và có thể liên kết theo không gian hoặc thời gian.
VD về liên kết theo thời gian :
- Đầu hè năm ngoái,....Sáng nào,....Ít hôm sau,...Chẳng bao lâu,...(Liên kết theo thời
gian - Áng chừng)
- Xuân về,....Hè tới,...Thu sang,...Khi trời chuyển mình sang đông,...(Liên kết theo
thời gian - Mùa).
- Mới sáng tinh mơ,...Khi mặt trời lên,...Đến giữa trưa,...Tới chiều tà,...Khi hoàng
hôn buông xuống,...(liên kết theo thời gian trong ngày).
VD về liên kết theo không gian :
- Nhìn từ xa,....Lại gần,....Trên cành,...Dưới tán lá,....(Liên kết theo không gian : từ xa
đến gần).
- Hiện ngay trước mắt tôi là....Dưới mặt đất,....Trên cao ,....Phóng tầm mắt ra,.... xa,...
(Liên kết theo không gian: từ gần đến xa).
*Đoạn văn tiêu biểu thường có mở đoạn bằng một câu khái quát,câu chủ đề, nêu
ý chính của cả đoạn, tiếp theo là những câu diễn giải nhằm làm sáng tỏ lời nhận định của
câu mở đoạn .
VD:
Cái đẹp của Hạ Long trước hết là sự kì vĩ của thiên nhiên. Trên một diện tích
hẹp mọc lên hàng nghìn đảo nhấp nhô khuất khúc như rồng chầu phượng múa. Đảo có
chỗ sừng sững chạy dài như bức tường thành vững chãi, ngăn khơi với lộng, nối mặt
biển với chân trời. Có chỗ đảo dàn ra thưa thớt, hòn này với hòn kia biệt lập, xa trông
như quân cờ bày chon von trên mặt biển. Tuỳ theo sự phân bố của đảo, mặt vịnh Hạ
Long lúc toả mênh mông, lúc thu hẹp lại thành ao, thành vũng, lúc bị kẹp giữa hai triền
đảo như một dòng suối, lúc uốn quanh chân đảo như dải lụa xanh.
(Theo Thi Sảnh)
*Ta cũng có thể diễn giải, liệt kê các chi tiết trước rồi mới kết đoạn bằng một câu
khái quát , nhằm tóm lại những điều đã diễn giải ở trên.
VD, với đoạn văn :
“Biển và trời những hôm có trăng đẹp quá! Trăng lên cao.Mặt nước sáng loá.
Bầu trời càng sáng hơn. Cả một vùng nước sóng sánh,vàng chói lọi”.
Ta cũng có thể sắp xếp lại như sau :
“ Trăng lên cao.Mặt nước sáng loá. Bầu trời càng sáng hơn. Cả một vùng nước
sóng sánh,vàng chói lọi. Biển và trời những hôm có trăng đẹp quá!”.
*Lưu ý :
Cái hay của một đoạn văn thể hiện rõ nét nhất ở ý. Ý càng mới mẻ, càng sâu
sắc, độc đáo thì đoạn văn càng có sức thuyết phục. Ý phải diễn đạt thành lời. Ý hay
mà không biết cách diễn đạt thì lời văn trở nên sáo rỗng. Lời văn hay là lời văn
chân thành, trong sáng, giản dị, có hình ảnh, có âm thanh, có nhạc điệu,...và có
cách sắp xếp(bố cục) chặt chẽ.