TIẾN TRÌNH BÀI HỌC(32 PHÚT)HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI DẠYHOẠT ĐỘNG 1
3. Tiến trình bài học(32 phút)HOẠT ĐỘNG GIỮA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI DẠYHoạt động 1: Giới thiệu bài mới(2 phút)Cặp từ rách - lành khơng phải là từ đồng nghĩa mà là từ trái nghĩa. Vậy thế nào là từ trái nghĩa và sử dụng từ tráinghĩa như thế nào? Chúng ta đi tìm hiểu bài hơm nayHoạt động 2: Thế nào là từ trái nghĩa (10 phút)I.Thế nào là từ trái nghĩa- Treo bảng phụ, Gọi Hs đọc VD bản dịch thơ “ Cảm * VD1:SGK/128nghĩ trong đêm thanh tĩnh” của Tương Như “ Ngẫunhiên viết nhân buổi mới về quê” của Trần Trọng San. CẢM NGHĨ TRONG ĐÊM THANH TĨNHĐầu giường ánh trăng rọi,Ngỡ mặt đất phủ sương.- Ngẩng - cúi-> trái nghĩa về hoạtNgẩng đầu nhìn trăng sáng,động của đầu theo hướng lênCúi đầu nhớ cố hương.xuốngNGẪU NHIÊN VIẾT NHÂN BUỔI MỚI VỀ QUÊ- Trẻ - già-> trái nghĩa về tuổi tác của người. Khi đi trẻ, lúc về già- Đi - trở lại-> trái nghĩa về sự di Giọng quê vẫn thế, tĩc đà khác bao.chuyển, rời khỏi nơi xuất phát hay Trẻ con nhìn lạ khơng chàoquay trở lại nơi xuất phát Hỏi rằng: khách ở chốn nào lại chơi ?=> Từ trái nghĩa: là những từ cĩ? Dựa vào kiến thức đã học ở Tiểu học, tìm các cặp từtrái nghĩa trong hai bài thơ trên .nghĩa trái ngược nhau- Bài 1: Ngẩng – cúi - Bài 2 : trẻ - già ; đi – trở lại? Vì sao em biết đĩ là những cặp từ trái nghĩa.- Vì chúng cĩ nghĩa trái ngược nhau.? Sự trái nghĩa này dựa trên cơ sở , tiêu chí nào.- Bài 1; Ngẩng - cúi-> trái nghĩa về hoạt động của đầutheo hướng lên xuống-Bài 2 : Trẻ - già-> trái nghĩa về tuổi tác của người. Đi - trở lại-> trái nghĩa về sự di chuyển, rời khỏinơi xuất phát hay quay trở lại nơi xuất phát? Qua tìm hiểu trên , như thế nào là từ trái nghĩa ? VD- Từ trái nghĩa: là những từ cĩ nghĩa trái ngược nhau.GV cho HS em một số tranh ảnh và tìm cặp từ tráinghĩa tương ứng.* VD2 :SGK/128- rau già - rau non, - cau già - cau noncao – thÊp vui - buån - > trái nghĩa về tính chất của thực( chiều cao ) ( t©m tr¹ng )vật.-> từ nhiều nghĩa?Tìm từ trái nghĩa với từ già với trường hợp rau già, caugià.-> Từ nhiều nghĩa, cĩ thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau- >Già - non : trái nghĩa về tính chất của thực vật.? Như vậy từ già là từ đơn nghĩa hay nhiều nghĩa. - Từ già là từ nhiều nghĩa? Em cĩ thể rút ra kết luận gì về từ nhiều nghĩa .- Từ nhiều nghĩa, cĩ thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhauBTN: Tìm từ trái nghĩa với từ “ lành” trong lành: đức * Ghi nhớ SGK/128tính,áo lành, thuốc lành.- Lành (đức tính)- ác , dữII. Sử dụng từ trái nghĩa- Lành(áo lành)- rách- Lành (thuốc lành) - độcVD : SGK? Thế nào là từ trái nghĩa? VD- Ngẩng - cúi . Trẻ - già, đi - về -> ? Một từ nhiều nghĩa thì nĩ cĩ khả năng nào?Tạo phép đối , tạo ấn tượng về hình- Đọc ghi nhớ SGK/128ảnh tương phản. Hoạt động 3 : Việc sử dụng từ trái nghĩa (10 phút)? Trong 2 bài thơ trên việc dùng từ trái nghĩa cĩ tácdụng gì .- Ngẩng - cúi -> Tạo phép đối, gĩp phần biểu hiện tâm tư trĩu nặng tình cảm quê hương của nhà thơ.- Trẻ - già, đi - về -> Tạo phép đối, làm nổi bật sự thay đổi của chính nhà thơ ở 2 thời điểm khác nhau.-> Tạo nên các cặp tiểu đối(đối trong 1 câu),tác dụngnhấn mạnh,câu văn sinh động .? LH :Em hãy tìm trong ca dao , tục ngữ cĩ sử dụng từtrái nghĩa và nêu tác dụng của việc dùng từ trái nghĩa ấy- HS tìm GV chốt lại và đưa ra 2 VD cho HS nhận xét- Nước non lận đận một mình, Thân cị lên thác xuống ghềnh bấy nay. Ai làm cho trong bể kia đầy, Cho ao kia cạn , cho gầy cị con.- Thân em vừa trắng lại vừa trịn, Bảy nổi ba chìm với nước non, Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặng, Mà em vẫn giữ tấm lịng son.-> Tạo thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấntượng mạnh, làm cho lời nĩi thêm sinh động.- Thành ngữ + Bài 1 :Cuộc đời vất vả, lận đận của người nơng dân + Đầu xuơi đuơi lọt trong XH xưa. + Lên bỗng xuống trầm + Bài 2 :Cuộc đời chìm nổi của người phụ nữ trong XHxưa, họ hồn tồn lệ thuộc vào XH nhưng họ vẫn giữ + Ba chìm bảy nổiđược vẻ đẹp, phẩm chất đáng quý . ->tạo sự cân đối làm cho lời nĩi? Gv cho HS tìm 1 số thành ngữ cĩ sử dụng từ trái nghĩa thêm sinh động Trống đánh xuơi, kèn thổi ngược * Ghi nhớ : SGK /128Bảy nổi ba chìm.+Đầu xuơi đuơi lọt +Lên bỗng xuống trầm III. Luyện tập+Ba chìm bảy nổi