1. Phương pháp giải chung
- Với dạng bài tập này phương pháp tối ưu nhất là pp đại số: Viết tất cả các PTHH xảy ra, sau đó dựa vào
các dữ kiện đã cho và PTHH để tính toán
- Một số vấn đề cần chú ý:
+ Cần phải hiểu thế nào là hợp chất lưỡng tính( vừa tác dụng với axit, vừa tác dụng với bazo) bao gồm
muối HCO
3-, HSO
-3, các oxit: Al
2O
3, ZnO, Cr
2O
3, các hiđroxit như: Al(OH)
3, Zn(OH)
2, Cr(OH)
3+ Bài toán về sự lưỡng tính của các hidroxit có 2 dạng như sau: Ví dụ về Al(OH)
3* Bài toán thuận: Cho lượng chất tham gia phản ứng , hỏi sản phẩm
VD: Cho dung dịch muối nhôm ( Al
3+) tác dụng với dung dịch kiềm ( OH
-). Sản phẩm thu được gồm
những chất gì phụ thuộc vào tỉ số k = nOH
-/nAl
3++ Nếu k≤ 3 thì Al
3+phản ứng vừa đủ hoặc dư khi đó chỉ có phản ứng
Al
3+ + 3OH
-→ Al(OH)
3↓ ( 1) ( k= 3 có nghĩa là kết tủa cực đại)
+ Nếu k ≥ 4 thì OH
-phản ứng ở (1) dư và hòa tan vừa hết Al(OH)
3theo phản ứng sau:
Al(OH)
3 + OH
-→ Al(OH)
4- (2)
+ Nếu 3< k < 4 thì OH
-dư sau phản ứng (1) và hòa tan một phần Al(OH)
3ở (2)
* Bài toàn nghịch: Cho sản phẩm , hỏi lượng chất đã tham gia phản ứng
VD: Cho a mol OH
-từ từ vào x mol Al
3+, sau phản ứng thu được y mol Al(OH)
3( x, y đã cho biết). Tính a?
Nhận xét: nếu x=y thì bài toán rất đơn giản, a= 3x=3y
Nếu y< x Khi đó xảy ra một trong hai trường hợp sau:
a = 3y
+ Trường hợp 1: Al
3+dư sau phản ứng (1) Vậy Trường hợp này số mol OH
-là nhỏ nhất
a= 4x-y
+ Trường hợp 2: Xảy ra cả (1) và (2) vậy: Trường hợp này số mol OH
-là lớn nhất
+ Muốn giải được như bài toán trên chúng ta cần quy về số mol Al
3+trong AlCl
3, Al
2(SO
4)
3.. và quy về số
mol OH
-trong các dd sau: NaOH, KOH, Ba(OH)
2, Ca(OH)
2+ Cần chú ý đến kết tủa BaSO
4trong phản ứng của Al
2(SO
4)
3với dung dich Ba(OH)
2. Tuy cách làm
không thay đổi nhưng khối lượng kết tủa thu được gồm cả BaSO
4+ Trong trường hợp cho OH
-tác dụng với dung dịch chứa cả Al
3+và H
+thì OH
-sẽ phản ứng với H
+trước
sau đó mới phản ứng với Al
3++ Cần chú ý các dung dịch muối như Na[Al(OH)
4], Na
2[Zn(OH)
4]... khi tác dụng với khí CO
2dư thì lượng
kết tủa không thay đổi vì:
Na[Al(OH)
4] + CO
2→ Al(OH)
3↓ + NaHCO
3, Còn khi tác dụng với HCl hoặc H
2SO
4loãng thì lượng kết
tủa có thể bị thay đổi tùy thuộc vào lượng axit:
HCl + Na[Al(OH)
4] → Al(OH)
3↓+ NaCl + H
2O
Nếu HCl dư: Al(OH)
3 + 3HCl→ AlCl
3 + 3H
2O
Bạn đang xem 1. - Phân loại 09 dạng bài tập hóa học hay gặp nhất trong kỳ thi THPT quốc gia | Đề thi THPT quốc gia, Hóa học - Ôn Luyện