TRÌNH BÀY QUI LUẬT HAO MÒN CỦA HAI CHI TIẾT TIẾP XÚC

1:

0.5

Hình 1 – Qui luật hao mòn cặp chi tiết tiếp xúc

Đường cong biểu thị độ mòn có cường độ ổn định với ba giai đoạn.

S

0

: khe hở ban đầu là khe hở tiêu chuẩn của mối ghép sau khi ta lắp ráp xong. S1: khe hở cuối thời

kỳ chạy rà.

* Giai đoạn chạy rà (mài hợp) - l

0

: Đặc trưng cho sự mòn các chi tiết trong thời kỳ chạy

rà. Trong thời kỳ này là các vết nhấp nhô trên bề mặt chi tiết được triệt tiêu một cách nhanh chóng

do sự chà sát giữa các lớp bề mặt tiếp xúc với nhau, lúc này xảy ra quá trình mòn với cường độ cao

để tạo nên các bề mặt làm việc bình thường với các thông số chuẩn xác. Cường độ mòn trong thời

kỳ chạy rà phụ thuộc vào chất lượng gia công bề mặt chi tiết, chất lượng của vật liệu bôi trơn (độ

nhớt, tính nhờn) và chế độ chạy rà.

* Giai đoạn làm việc bình thường - l

1

: Đây là thời kỳ làm việc bình thường của chi tiết tiếp

xúc. Sau khi chạy rà khe hở tiếp xúc đạt S

1

, cường độ mòn ổn định, quan hệ lượng mòn và thời gian

làm việc của chi tiết gần như tuyến tính, tốc độ mòn (tg) gần như không đổi, là khu vực hao mòn

cho phép.

* Giai đoạn mài phá: l

2

Khi các chi tiết bị mòn khe hở lắp ghép có giá trị S

2

lớn, cặp chi tiết làm việc không bình

thường, chế độ bôi trơn kém, có tải trọng va đập gây nên tiếng gõ kim loại. Đặc trưng cho thời kỳ

này là tăng đột ngột cường độ mòn giữa các bề mặt chi tiết.

Khe hở S

2

là trị số khe hở giới hạn của cặp chi tiết, lúc này chi tiết không làm việc lâu dài được vì

dễ dẫn đến gãy vỡ chi tiết, gãy vỡ các bộ phận.

- Phương pháp kéo dài tuổi thọ của 2 chi tiết tiếp xúc:

Từ đồ thị trên hình 1 ta thấy: thời gian hoặc hành trình làm việc (tuổi bền sử dụng) của cặp

chi tiết tiếp xúc được tính theo công thức:

₂

₁

L=l

0

+l

1

=l

0

+

tg: là tốc độ mòn

Qua đồ thị hình 1 ta thấy có thể kéo dài tuổi bền sử dụng L bằng nhiều biện pháp như giảm cường

độ mòn, giảm khe hở sau chạy rà…

Đồng thời:

Nếu giảm được khe hở sau chạy rà thì tuổi bền sử dụng của chi tiết tăng lên rất nhiều: Ngoài

yếu tố thiết kế chế tạo, bằng cách chạy rà đúng quy trình kỹ thuật, bảo dưỡng đúng trong thời kỳ

chạy rà sẽ giảm được khe hở này.

Ngoài ra nếu trong thời kỳ sử dụng mà ta tháo cặp chi tiết ra rồi lại lắp vào thì tuổi bền sử

dụng của chi tiết giảm.

Từ việc phân tích trên ta thấy việc tuân theo các qui định cho thời kỳ chạy rà nhằm giảm

cường độ mòn, giảm khe hở sau chạy rà sẽ kéo dài được tuổi bền sử dụng của cặp chi tiết tiếp xúc.