4.3. QUYỀN, NGHĨA VỤ VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC HÀNH CHÍNH...
1.4.3. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cán bộ, công chức hành
chính theo quy định của pháp luật
Cùng với sự phát triển của xã hội, đặc biệt là từ bắt đầu cải cách hành
chính, các quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của công chức đã không
ngừng được hoàn thiện. Theo Luật cán bộ, công chức 2008 các quy định về
quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cán bộ, công chức được cụ thể như sau:
- Nghĩa vụ của cán bộ, công chức đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân:
Trung thành với Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam; bảo vệ danh dự Tổ quốc và lợi ích quốc gia. Tôn trọng nhân
dân, tận tụy phục vụ nhân dân. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý
kiến và chịu sự giám sát của nhân dân. Chấp hành nghiêm chỉnh đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
- Nghĩa vụ của cán bộ, công chức trong thi hành công vụ: Thực hiện
đúng, đầy đủ và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn
được giao. Có ý thức tổ chức kỷ luật; nghiêm chỉnh chấp hành nội quy, quy chế
của cơ quan, tổ chức, đơn vị; báo cáo người có thẩm quyền khi phát hiện hành
vi vi phạm pháp luật trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; bảo vệ bí mật Nhà nước.
Chủ động và phối hợp chặt chẽ trong thi hành công vụ; giữ gìn đoàn kết trong
cơ quan, tổ chức, đơn vị. Bảo vệ, quản lý và sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài sản
Nhà nước được giao. Chấp hành quyết định của cấp trên.
- Ngoài việc phải thực hiện các nghĩa vụ nói trên, cán bộ, công chức là
người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị còn phải thực hiện các nghĩa vụ: chỉ
đạo tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao và chịu trách nhiệm về kết quả hoạt
động của cơ quan, tổ chức, đơn vị. Kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thi
hành công vụ của cán bộ, công chức. Tổ chức thực hiện các biện pháp phòng,
chống quan liêu, tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và chịu
trách nhiệm về việc để xảy ra quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong cơ quan,
tổ chức, đơn vị. Tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về dân chủ cơ
sở, văn hóa công sở trong cơ quan, tổ chức, đơn vị; xử lý kịp thời, nghiêm
minh cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý có hành vi vi phạm kỷ luật, pháp
luật, có thái độ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, gây phiền hà cho công dân.
Giải quyết kịp thời, đúng pháp luật, theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan
có thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo và kiến nghị của cá nhân, tổ chức.
- Quyền của cán bộ, công chức được bảo đảm các điều kiện thi hành
công vụ: Được giao quyền tương xứng với nhiệm vụ; được bảo đảm trang
thiết bị và các điều kiện làm việc khác theo quy định của pháp luật; được
cung cấp thông tin liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn được giao; được đào
tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ; được pháp
luật bảo vệ khi thi hành công vụ.
- Quyền của cán bộ, công chức về tiền lương và các chế độ liên quan
đến tiền lương: được Nhà nước bảo đảm tiền lương tương xứng với nhiệm vụ,
quyền hạn được giao, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước.
Cán bộ, công chức làm việc ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa,
vùng dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn
hoặc trong các ngành, nghề có môi trường độc hại, nguy hiểm được hưởng
phụ cấp và chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật. Được hưởng tiền
làm thêm giờ, tiền làm đêm, công tác phí và các chế độ khác theo quy định
của pháp luật.
- Quyền của cán bộ, công chức về nghỉ ngơi: cán bộ, công chức được
nghỉ hàng năm, nghỉ lễ, nghỉ để giải quyết việc riêng theo quy định của pháp
luật về lao động. Trường hợp do yêu cầu nhiệm vụ, cán bộ, công chức không
sử dụng hoặc sử dụng không hết ngày nghỉ hàng năm thì ngoài tiền lương
còn được thanh toán thêm một khoản tiền bằng tiền lương cho những ngày
không nghỉ.
- Các quyền khác: cán bộ, công chức được bảo đảm quyền học tập, nghiên
cứu khoa học, tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội; được hưởng chính sách ưu
đãi về nhà ở, phương tiện đi lại, chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy
định của pháp luật, nếu bị thương hoặc hy sinh trong khi thi hành công vụ thì
được xem xét chế độ, chính sách như thương binh hoặc được xem xét để công
nhận liệt sĩ và các quyền khác theo quy định của pháp luật.
- Trong quá trình thực hiện hoạt động công vụ, cán bộ, công chức hành
chính có thể vi phạm pháp luật, gây ra những thiệt hại về vật chất, tinh thần
cho nhà nước, tổ chức hoặc nhân dân. Vì vậy, tùy theo tính chất, mức độ nguy
hiểm cho xã hội của hành vi, thiệt hại do hành vi gây ra, cán bộ, công chức
hành chính có thể bị truy cứu trách nhiệm kỷ luật, trách nhiệm vật chất, trách
nhiệm hành chính, trách nhiệm hình sự. Pháp lệnh cán bộ, công chức, Nghị
định số 35/2005/NĐ-CP về xử lý kỷ luật đối với công chức và Luật Cán bộ,
công chức năm 2008 quy định: Cán bộ, công chức vi phạm quy định của pháp
luật nếu chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự, thì tùy theo tính chất,
mức độ vi phạm.