(5 ĐIỂM)YÊU CẦU CHUNG

Câu 2 (5 điểm)

Yêu cầu chung: 0,5 điểm

 Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài

viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.

 Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung: 4,5 điểm

ĐỌC HIỂU YÊU CẦU ĐỀ

- Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: Đất Nước

- Dạng bài: Phân tích

-Yêu cầu: Phân tích, chứng minh 9 câu thơ đầu để làm rõ đó là những ý thơ thể hiện sự khám phá, phát

hiện mới mẻ về hình tượng Đất Nước.

TIẾN TRÌNH LÀM BÀI

KIẾN THỨC HỆ THỐNG Ý PHÂN TÍCH CHI TIẾT

- Nguyễn Khoa Điềm sinh năm 1943, ở huyện Phong Điền, xứ Huế

CHUNG

Khái quát vài

nét về tác giả -

cố đô. Ông sinh trưởng trong một gia đình trí thức cách mạng.

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những gương mặt tiêu biểu cho thế

tác phẩm

hệ thơ trẻ những năm chống Mĩ. Phong cách thơ: giàu chất suy tư,

xúc cảm dồn nén, thể hiện tâm tư của người trí thức tham gia tích cực

vào cuộc chiến đấu của nhân dân.

0,5 điểm

- Trường ca Mặt đường khát vọng viết năm 1971, tại chiến khu Trị -

Thiên, giữa không khí sục sôi chống Mĩ của cả dân tộc. Đoạn trích

nằm ở phần đầu của văn bản Đất Nước được trích ở phần đầu chương

V của trường ca Mặt đường khát vọng.

- Văn bản Đất Nước thể hiện những cảm nhận, phát hiện của nhà thơ

về đất nước trên nhiều bình diện (chiều dài của lịch sử, chiều rộng

của địa lý, bề dày của văn hoá, phong tục...). Qua đó, nhà thơ khẳng

định tư tưởng lớn: Đất Nước là của Nhân dân, và Nhân dân chính là

người đã làm ra Đất Nước. Trong đó, 9 câu thơ đầu là những ý thơ

thể hiện sự khám phá, phát hiện mới mẻ về hình tượng Đất Nước.

TRỌNG

Phân tích - Những suy ngẫm mới mẻ, sâu sắc về thời điểm ra đời của Đất

TÂM

Nước:

“Khi ta lớn lên, Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa, ngày xưa ” mẹ thường hay

kể”

- Đó là một Đất Nước có từ ngàn xưa, từ rất lâu đời và còn đến hôm

nay. Đất Nước rất xa từ “ngày xửa ngày xưa”, lại rất gần từ “bây

giờ”. Đất Nước là một quá trình dài hình thành và phát triển, là một

khái niệm tự nhiên ngay khi ra sinh ra và lớn lên.

- Đất Nước đã có từ lâu là cách nói ước chừng, bởi chẳng thể ai có

4,0 điểm

thể nói rõ thời điểm ra đời Đất Nước, chỉ biết Đất Nước đã có từ xa

xưa, chỉ biết Đất Nước ra đời trước tất cả chúng ta, khi ta sinh ra, ta

đã sống trong cái nôi của Đất Nước.

- Với Nguyễn Khoa Điềm, Đất Nước thật gần gũi, hiện diện trong

những câu chuyện cổ tích thường mở đầu bằng “ngày xửa ngày xưa”,

Câu thơ khiến ta nhớ đến hình ảnh của người bà thường hay kể

chuyện cho con cháu nghe, là hình ảnh cô Tấm bị mẹ con Cám bắt

nạt, là hình là nàng tiên bước ra từ quả thị... Cụm từ “ngày xửa ngày

xưa” thật quen thuộc và gần gũi với con người Việt Nam. Bởi, mỗi

câu chuyện là mỗi bài học đạo lí dạy ta biết “ở hiền gặp lành”, biết

thiện thắng ác, biết sống thủy chung,... Tác giả không dùng từ ngữ,

hình ảnh hoa mĩ tráng lệ mang tính biểu tượng để thể hiện Đất Nước

mà dùng cách nói giản dị, tự nhiên, dễ hiểu, dễ thấm vào lòng người.

Những suy ngẫm mới mẻ, sâu sắc về bắt nguồn và sự trưởng thành

của Đất Nước:

"Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc”

+ “Miếng trầu bà ăn" là miếng trầu tình nghĩa trong Sự tích trầu cau

khiến ta rung rung nước mắt về tình cảm vợ chồng, về tình nghĩa anh

em gắn bó. Từ đó, hình ảnh “trầu cau” trở thành văn hoá, phong tục,

trở thành thứ không thể thiếu được trong lễ cưới, tượng trưng cho

tình nghĩa đằm thắm, thủy chung. Nhưng Đất Nước lại bắt nguồn từ

miếng trầu, đó phải chăng là một khám phá khiến ta hiểu rằng, Đất

Nước chỉ hình thành khi văn hoá xuất hiện, chỉ khi có văn hoá, Đất

Nước mới có thể định nghĩa.

+ Hình ảnh cây tre là biểu tượng của người Việt Nam, gắn với đời

sống thường ngày và có lúc trở thành vũ khí xông pha ra chiến

trường đánh giặc, Thánh Gióng từng nhổ tre đánh giặc Ân. Như vậy,

Đất Nước lớn lên trong đấu tranh, trong dựng nước va giữ nước. Và

phải qua gian lao, qua bão tố, Đất Nước mới trưởng thành.

- Những suy ngẫm mới mẻ, sâu sắc về văn hóa truyền thống của Đất

Nước:

"Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó..."

+ Đất Nước hiện diện ngay trong đời sống mỗi gia đình, từ những

thói quen: bới tóc sau đầu của mẹ, đều là văn hóa, được truyền lại

được chỉ bảo từ xưa, đến đạo lý nghĩa tình thủy chung gừng cay muối

mặn trong ca dao: Tay nâng chén muối đĩa gừng/ Gừng cay muối

mặn xin đừng quên nhau.

+ “Cái kèo cái cột thành tên: Ghi dấu sự hình thành và phát triển

ngôn ngữ của dân tộc, do đó mà mỗi cái cột, kèo được đặt tên, nó thể

hiện cả văn hóa và tâm hồn Việt ở trong đó.

+ Đất Nước còn là hạt gạo phải vất vả một nắng hai sương, gợi lên

đặc điểm của nền văn minh lúa nước. Thành ngữ “Một nắng hai

sương” gợi lên sự cần cù chăm chỉ của cha ông ta những ngày long

đong, lận đận trong đời sống nông nghiệp lạc hậu. Đó là truyền thống

lao động cần cù, chịu thương chịu khó. Để làm ra hạt gạo ta ăn hằng

ngày, người nông dân phải trải qua bao nắng sương vất vả gieo cấy,

xay giã, giần sàng. Thấm vào trong hạt gạo bé nhỏ ấy là mồ hôi vị

mặn nhọc nhằn.

+ "Đất Nước có từ ngày đó câu thơ như lời tổng kết: Đất Nước là

những gì bé nhỏ bình dị ta thấy, ta ăn hàng ngày, nuôi ta lớn lên, dạy

ta học, che chở ta. Đất Nước được tạo ra từ những nhọc nhằn của thế

hệ đi trước. Đất Nước không phải là cái gì xa vời, cao quý và khó

tiếp nhận, Đất Nước hiện hữu thật gần, thật giản dị mà rất đỗi thiêng

liêng.

Bàn luận, đánh

- Thành công của đoạn thơ trên là nhờ vào việc vận dụng khéo léo

giá

chất liệu văn hóa dân gian như phong tục ăn trầu, tục búi tóc, truyền

thống đánh giặc, truyền thống nông nghiệp. Nhà thơ sáng tạo thành

ngữ dân gian, ca dao tục ngữ, thành ngữ... Điệp ngữ Đất Nước được

nhắc lại nhiều lần. Nhà thơ luôn viết hoa hai từ Đất Nước tạo nên sự

thành kính, thiêng liêng... Tất cả làm nên một đoạn thơ đậm đà không

gian văn hóa người Việt. Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, lời thơ nhẹ

nhàng đúng giọng thủ thỉ tâm tình nhưng vẫn mang đậm hồn thơ triết

lí.

- Chín câu thơ ngắn gọn nhưng cho ta những cảm nhận mới mẻ về

hình tượng Đất Nước, giản dị vô cùng mà thấm thía vô cùng, một

Đất Nước có từ ngày xửa ngày xưa, và cho đến hôm nay, vẫn luôn

hiện diện, song hành cùng mỗi người dân Đất Việt. Đất nước, đã từ

lâu, là điểm hẹn tâm hồn của biết bao văn nghệ sĩ. Được khơi nguồn

từ đề tài quen thuộc ấy, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có cho mình

một lốí đi riêng.