- CÁC SAO TỒN TẠI TRONG VŨ TRỤ THÀNH NHỮNG HỆ THỐNG TƯƠNG ĐỐI ĐỘC LẬP ĐỐI VỚI NHAU
4. Thiên hà:
-
Các sao tồn tại trong vũ trụ thành những hệ thống tương đối độc lập đối với nhau. Hệ
thống sao gồm nhiều loại sao và tinh vân gọi là thiên hà.
a. Các loại thiên hà:
Thiên hà xoắn ốc cĩ hình dạng dẹt như các đĩa, cĩ những cánh tay xoắn ốc, chứa
nhiều khí.
Thiên hà elip cĩ hình elip, chứa ít khí và cĩ khối lượng trải ra trên một dải rộng. Cĩ
một loại thiên hà elip là nguồn phát sĩng vơ tuyến điện rất mạnh.
Thiên hà khơng định hình trơng như những đám mây (thiên hà Ma gien-lăng).
Đường kính của các thiên hà vào khoảng 100 000 năm ánh sáng .
Tồn bộ các sao trong mỗi thiên hà đều quay xung quanh trung tâm thiên hà.
b. Thiên Hà của chúng ta. Ngân hà:
- Thiên hà của chúng ta là loại thiên hà xoắn ốc, cĩ đường kính khoảng 100 nghìn năm
ánh sáng và cĩ khối lượng bằng khoảng 150 tỉ lần khối lượng Mặt Trời. Nĩ là một hệ
phẳng giống như một cái đĩa, dày khoảng 330 năm ánh sáng, chứa vài trăm tỉ ngơi sao.
Hệ Mặt Trời nằm trong một cánh tay xoắn ở rìa thiên hà, cách trung tâm trên 30 nghìn
năm ánh sáng và quay quanh tâm thiên hà với tốc độ khoảng 250 km/s. Giữa các sao cĩ
bụi và khí. Phần trung tâm thiên hà cĩ dạng một hình cầu dẹp, gọi là vùng lồi trung tâm
(dày khoảng 15 000 năm ánh sáng ), được tạo bởi các sao “già” khí và bụi. Ngay ở trung
tâm thiên hà cĩ một nguồn phát xạ hồng ngoại và cũng là nguồn phát xạ sĩng vơ tuyến
điện ; nguồn này phát ra năng lượng tương đương với độ sáng của chừng 20 triệu ngơi sao
như mặt trời và phĩng ra một luồng giĩ mạnh.
- Từ Trái đất, Chúng ta chỉ nhìn được hình chiếu của Thiên Hà trên vịm trời, như một dải
sáng trải ra trên bầu trời đêm, được gọi là dải Ngân Hà. Mặt phẳng trung tâm của dải
Ngân Hà trở nên tối do một làn bụi dài. Vào đầu đêm mùa hè, ta thấy dải Ngân Hà nằm
trên nền trời sao theo hướng Đơng Bắc- Tây Nam .
c. Nhĩm thiên hà. Siêu nhĩm thiên hà:
- Vũ trụ cĩ hàng trăm tỉ thiên hà, các thiên hà thường cách nhau khoảng mười lần kích
thước Thiên Hà của chúng ta. Các thiên hà cĩ xu hướng hợp lại với nhau thành từng
nhĩm từ vài chục đến vài nghìn thiên hà.
- Thiên Hà của chúng ta và các thiên hà lân lận thuộc về
Nhĩm thiên hà địa phương,
gồm khoảng 20 thành viên, chiếm một thể tích khơng gian cĩ đường kính gần một triệu
năm ánh sáng. Nhĩm này bị chi phối chủ yếu bởi ba thiên hà xoắn ốc lớn: Tinh vân Tiên
Nữ (thiên hà Tiên Nữ M31 hay NGC224); Thiên Hà của chúng ta; Thiên hà Tam giác,
các thành viên cịn lại là Nhĩm các thiên hà elip và các thiên hà khơng định hình tí hon.
- Ở khoảng cách cỡ khoảng 50 triệu năm ánh sáng là Nhĩm Trinh Nữ chứa hàng nghìn
thiên hà trải rộng trên bầu trời trong chịm sao Trinh Nữ.
- Các nhĩm thiên hà tập hợp lại thành Siêu nhĩm thiên hà hay Đại thiên hà. Siêu nhĩm
thiên hà địa phương cĩ tâm nằm trong ở Nhĩm Trinh Nữ và chứa tất cả các nhĩm bao
quanh nĩ, trong đĩ cĩ nhĩm thiên hà địa phương của chúng ta.
IV. THUYẾT VỤ NỔ LỚN (BIG BANG)