(LÀ CÂU TỔNG QUÁT, MANG NỘI DUNG CHÍNH CỦA CẢ ĐOẠN VĂN

Câu 1 (là câu tổng quát, mang nội dung chính của cả đoạn văn: Khổ thơ thứ nhất

của bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ VP, được viết 1976- sau khi công trình

lăng bác vừa mới hoàn thành (TPPC)- là những cảm xúc bồi hồi xao xuyến của nhà

thơ khi đến thăm lăng Bác

Câu (phân- là những câu khai triển) bao gồm những câu sau: Mở đầu khổ thơ là

một lời thông báo ngắn gọn, giản dị nhưng chứa đựng biết bao điều sâu xa. Cách

xưng hô gần gũi, thân mật của tác giả khiến tình cảm trở nên ấm áp mà vẫn rất

mực thành kính, thiêng liêng. Với biện pháp nói giảm, nói tránh, tác giả dùng từ

“thăm” thay cho từ “viếng” đã khẳng định Bác vẫn còn mãi trong lòng dân tộc.

Hình ảnh ẩn dụ “hàng tre” biểu tượng cho sức sống bền bỉ, kiên cường, bất khuất

của con người, dân tộc Việt Nam. Dường như niềm xúc động và tự hào về đất

nước, dân tộc đã được nhà thơ bộc lộ trực tiếp qua từ cảm thán “Ôi”. Còn hàng tre

(KN), đó là đại diện cho những con người ở mọi miền trên đất nước về đây sum

vầy bên Bác, trò chuyện và bảo vệ giấc ngủ cho Người

Câu hợp: là câu tổng hợp lại những nội dung vừa viết ở những câu trên: Chỉ với

một khổ thơ ngắn, Viễn Phương đã thể hiện những cảm xúc chân thành, thiêng

liêng đối với Bác kính yêu.

**Đoạn văn tham khảo:

Khổ thơ thứ nhất của bài thơ “Viếng lăng Bác” của nhà thơ VP, được viết

1976- sau khi công trình lăng bác vừa mới hoàn thành (TPPC)- là những cảm xúc

bồi hồi xao xuyến của nhà thơ khi đến thăm lăng Bác. Mở đầu khổ thơ là một lời

thông báo ngắn gọn, giản dị nhưng chứa đựng biết bao điều sâu xa. Cách xưng hô

gần gũi, thân mật của tác giả khiến tình cảm trở nên ấm áp mà vẫn rất mực thành

kính, thiêng liêng. Với biện pháp nói giảm, nói tránh, tác giả dùng từ “thăm” thay

cho từ “viếng” đã khẳng định Bác vẫn còn mãi trong lòng dân tộc. Hình ảnh ẩn dụ

“hàng tre” biểu tượng cho sức sống bền bỉ, kiên cường, bất khuất của con người,

dân tộc Việt Nam. Dường như niềm xúc động và tự hào về đất nước, dân tộc đã

được nhà thơ bộc lộ trực tiếp qua từ cảm thán “Ôi”. Còn hàng tre( KN), đó là đại

diện cho những con người ở mọi miền trên đất nước về đây sum vầy bên Bác, trò

chuyện và bảo vệ giấc ngủ cho Người. Chỉ với một khổ thơ ngắn, Viễn Phương đã

thể hiện những cảm xúc chân thành, thiêng liêng đối với Bác kính yêu.

Đề 5

Mở đầu bài “Viếng lăng Bác”, Viễn Phương viết 3 câu đầu khổ 1:

“Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.

Ôi! Hàng tre, xanh xanh Việt Nam

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”

và cuối bài, nhà thơ bày tỏ nguyện ước: “Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này”.

Theo em hình ảnh nào là hình ảnh ẩn dụ. Em cảm nhận được từ các hình ảnh ẩn dụ

đó có ý nghĩa sâu xa như thế nào về tình cảm thiêng liêng cao đẹp của nhân dân

với Bác Hồ kính yêu. Viết một đoạn văn làm rõ điều đó và trong đoạn có sử dụng 1

câu có thành phần phụ chú (gạch chân chỉ rõ)

Hướng dẫn làm bài

- Phân tích hình ảnh ẩn dụ: “ôi hàng tre xanh xanh VN. Bão táp mưa sa đứng thẳng

hàng”.

- Cây tre là biểu tượng của dân tộc VN.

+ Xanh xanh: thể hiện sức sống dẻo dai, bền bỉ. Câu thơ thể hiện hình ảnh quê

hương, đất nước VN. Hinh ảnh những con người quây quần, bảo vệ cho giấc ngủ

của Người.

- Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này: Hình ảnh ẩn dụ “cây tre trung hiếu” là

tình cảm của VP cũng như của nhân dân Miền Nam tha thiết muốn ở mãi bên

người.

Hình ảnh giản dị chính là nỗi xúc động của toàn thể nhân dân miền nam trung hiếu:

trung với Đảng, hiếu với dân. Đó vừa là một lời ước nguyện, vừa là một lời hứa

thiêng liêng: DT VN mãi mãi trung thành với con đường CM mà Bác đã đặt ra.

Đoạn văn tham khảo:

Hình ảnh hàng tre bên lăng Bác là một hình ảnh rất đẹp và độc đáo. Trước hết

hàng tre gợi nhớ xóm làng thân thuộc với luỹ tre xanh bao bọc ở mỗi làng quê Việt

Nam. Mặt khác, cây tre từng được coi là biểu tượng của con người Việt Nam với

các đức tính cần cù, nhũn nhặn, hiên ngang, bền bỉ, đoàn kết. Hàng tre xanh xanh-

màu xanh tượng trưng cho sức sống của Việt Nam. Cây tre được nhân hoá như

những con người, như những người chiến sĩ đứng thẳng hàng vừa làm hàng rào

danh dự, vừa canh giữ cho giấc ngủ bình yên mãi mãi của Người. Mặc cho bão táp,

mưa sa, cây tre vẫn đứng thẳng hàng. Đến khổ thơ cuối, cây tre trở thành cây tre

trung hiếu, thể hiện tấm lòng mãi mãi trung thành với sự nghiệp, với tư tưởng của

Bác.

Đề 6

Cho khổ thơ:

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên

Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền

Vẫn biết trời xanh là mãi mãi

Mà sao nghe nhói ở trong tim

1. Người ta thường nói nghe thấy âm thanh nhưng ở đây Viễn Phương lại viết

“Nghe nhói ở trong tim”. Em hãy lí giải điều tưởng chừng vô lí này?

2. Viết đoạn văn theo phương thức quy nạp để phân tích khổ thơ trên?

1. Câu thơ “Mà sao nghe nhói ở trong tim” là một cách viết lạ, tưởng chừng như vô

lí nhưng lại có lí khi bộc lộ tâm trạng đau xót và tiếc nuối không nguôi trước sự ra

đi của Bác. Sử dụng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, Viễn Phương đã thể

hiện cảm xúc đau xót tới đỉnh điểm. “Nhói” là từ ngữ biểu cảm trực tiếp, biểu hiện

nỗi đau đột ngột, quặn thắt. Cách viết ấy đã bộc lộ nỗi đau mất mát ở tận trong đáy

sâu tâm hồn nhà thơ – nỗi đau uất nghẹn tột cùng không thể nói nên lời.

2. Vào trong lăng, khung cảnh và không khí như ngưng kết cả thời gian, không

gian. Đứng trước Bác, nhà thơ cảm nhận Người đang ngủ trong giấc ngủ bình yên,

trang nghiêm cùng ánh sáng trong trẻo, dịu nhẹ của vầng trăng. Tâm trạng xúc

động của nhà thơ được biểu hiện bằng hình ảnh ẩn dụ "Vẫn biết trời xanh là mãi

mãi”. Trời xanh – hình ảnh thiên nhiên mà chúng ta hằng ngày vẫn đang chiêm

ngưỡng, nó tồn tại mãi mãi và vĩnh hằng. Nhà thơ muốn nói rằng: Bác vẫn còn mãi

với đất nước, dân tộc. Dù tin như thế nhưng mấy chục triệu trái tim nhân dân Việt

Nam vẫn đau xót và tiếc nuối khôn nguôi trước sự ra đi của Bác. “Nhói” là từ ngữ

biểu cảm trực tiếp, biểu hiện nỗi đau đột ngột, quặn thắt. Cách viết ấy đã bộc lộ nỗi

đau mất mát ở tận trong đáy sâu tâm hồn nhà thơ – nỗi đau uất nghẹn tột cùng

không thể nói nên lời. Cặp quan hệ “vẫn – mà” diễn tả cảm giác mâu thuẫn, cảm

xúc ở trong tim mâu thuẫn với nhận biết “trời xanh là mãi mãi”. Khổ thơ khép lại

nhưng những tình cảm, những cảm xúc chân thành của nhà thơ trào dâng mạnh mẽ

- đó là một tấm lòng chân thành, đáng yêu.

Đề 7:

Trong bài thơ “Viếng lăng Bác” Viễn Phương viết: “Kết tràng hoa dâng bảy mươi

chín mùa xuân”. Dựa trên hiện tượng chuyển nghĩa của từ, từ "mùa xuân" có thể

thay thế cho từ nào? Theo phương thức chuyển nghĩa nào? Việc thay thế từ trên có

tác dụng diễn đạt như thế nào?

Gợi ý:

- Mỗi một năm xuân đến, con người lại thêm một tuổi. Cho nên «79 mùa xuân »

cũng được hiểu là 79 tuổi, 79 năm trong một đời người.

- Nếu để từ «tuổi» thì chỉ nói được BH đã sống 79 năm, thọ 79 tuổi, câu thơ chỉ

thuần tuý chỉ tuổi tác

- Còn dùng từ «Xuân» có nghĩa là: cả cuộc đời Bác là 79 năm cống hiến cho

nhân dân, 79 năm dành cho đất nước để đất nước có sắc xuân. Thêm nữa, kết

«tràng hoa dâng 79 mùa xuân» gợi thêm sắc xuân bên lăng Bác. VÀ từ « mùa

xuân » như làm cho xúc cảm của câu thơ, âm điệu câu thơ thêm mượt mà, sâu lắng,

thiết tha. Câu thơ hay, ý thơ trở nên đa nghĩa và sâu sắc hơn nhiều -> chuyển

nghĩa theo phưong thức ẩn dụ.

B. DẠNG ĐỀ NGHỊ LUẬN VĂN HỌC

Đề 1: Phân tích bài thơ Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương

1. Mở bài

Viễn Phương (1928 92005) là một cây bút Nam Bộ nổi tiếng có mặt sớm

nhất của lực lượng văn nghệ giải phóng ở Miền Nam thời kì chống Mĩ cứu nước.

Trong sự nghiệp cầm bút, Viễn Phương dành nhiều tâm huyết để thơ dâng Bác.

- Bài thơ Viếng lăng Bác rút trong tập Như mây mùa xuân 9 1978) được ra

đời năm 1976, khi Lăng Hồ Chủ Tịch vừa khánh thành, Viễn Phương được ra thăm

miền Bắc, vào lăng viếng Bác. Bài thơ thể hiện lòng thành kính thiêng liêng và

niềm xúc động sâu sắc của nhà thơ và của mọi người dân Việt Nam dành cho Bác

Hồ khi vào lăng viếng Bác. Đây là một trong những bài thơ cảm động và xuất sắc

nhất viết về lãnh tụ Hồ Chí Minh.

2. Thân bài:

a) Cảm xúc của nhà thơ khi đặt chân đến lăng Bác (khổ 1).

- Câu thơ mở đầu "Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác” chỉ gọn như một

thông báo, nhưng lại gợi ra tâm trạng xúc động của một người con từ chiến trường

miền Nam sau bao năm mong mỏi bây giờ mới được ra viếng Bác.

+ Viễn Phương thưa với Bác bằng cả tấm lòng thiêng liêng thành kính, khao

khát mong chờ gặp Bác.

+ Cách nói giảm: từ "thăm” thay cho từ "viếng” giảm bớt nỗi đau mất mát.

Trong trái tim nhà thơ và tất cả dân tộc Việt Nam, Bác còn sống mãi, con chỉ ra

thăm chưa không viếng Bác.

+ Cách xưng hô “con” và "Bác” vừa gần gũi, thân thương, vừa trân trọng

thành kính.

- Ba câu tiếp: Từ làn sương mở của bầu trời Hà Nội, nhà thơ đã cảm nhận

cảnh vật nơi Người yên nghỉ bẳng tất cả niềm tôn kính thiêng liêng và nỗi xúc

động dâng trào. Hình ảnh đầu tiên và ấn tượng nổi bật trong cái nhìn đầu tiên về

cảnh quan lăng Bác là hàng trẻ. Nhà thơ cảm nhận ở đó linh hồn quen thuộc của

quê hương Việt Nam.

Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam

Bão táp mưa xa đứng thẳng hàng

- Bác yên nghỉ giữa lòng thủ đô Hà Nội trang nghiêm là thế, nhìn thấy hàng

tre xanh đang đứng đó, nhà thơ nhận ra lăng Bác bỗng trở nên gần gũi, thân thuộc

như mọi xóm làng Việt Nam: Về với Bác, Viễn Phương tưởng như được trở về với

ngôi nhà yêu dấu, về với nguồn cội của mình. Từ hàng tre cụ thể bên lăng Bác, nhà

thơ liên tưởng đến cây tre Việt Nam, đến bản lĩnh, sức sống bền bỉ kiên cường của

con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam.\

b) Cảm xúc của nhà thơ khi cùng đoàn người xếp hành vào lăng Bác (khổ 2)

- Hai câu đầu Nhà thơ sử dụng thành công hình ảnh sóng đôi "mặt trời”

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng đất đỏ

Hình ảnh mặt trời trong câu trên là thực, mặt trời của thiên nhiên vũ trụ được

nhân hóa "đi qua trên lăng”. Mặt trời trên câu dưới là hình ảnh ẩn dụ, Bác cũng

giống như mặt trời đem đến ánh sáng và hơi ấm cách mạng sưởi ấm lòng dân tộc ta,

xua đi cuộc sống lầm than nô lệ. Lấy mặt trời để ví Bác, nhà thơ đã thể hiện niềm

tôn kính của mình và toàn thể nhân dân Việt Nam dành cho Bác: khẳng định và

ngợi ca công lao trời bể và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Bác. Người vĩ đại

không chỉ nhân loại thừa nhận mà cả thiên nhiên, tạo hóa cũng phải tôn kính,

ngưỡng mộ.

- Hai câu sau: "Dòng người đi trong thương nhớ” là hình ảnh thực. Còn "kết

tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân” lại là ẩn dụ. Nhìn từng đoàn người lặng

lẽ, trang nghiêm xếp hàng vào lăng viếng Bác nối dài không dứt, nhà thơ liên

tưởng đến hình ảnh ẩn dụ đẹp, giàu chất thơ: “tràng hoa” thơm dâng Bác. Tình cảm

thương nhớ, lòng biết ơn của nhân dân ta dành cho Bác chẳng bao giờ nguôi, cũng

tự nhiên, vĩnh hằng như quy luật đất trời.

c) Cảm xúc của nhà thơ khi bước vào lăng đứng trước anh linh Bác ( khổ 3)

Viễn Phương đã cố kìm nén cảm xúc để miêu tả "Bác nằm trong giấc ngủ

bình yên”. Không gian và thời gian như ngưng đọng trước một hình ảnh có tính

vĩnh hằng. Nhà thơ cảm nhận như Người chỉ đang trong giấc ngủ yên bình sau bảy

mươi năm thức trọn vì dân tộc.

- Hình ảnh vầng trăng là một liên tưởng độc đáo. Nhìn ánh sáng tỏa ra nơi

Bác yên nằm , nhà thơ lại liên tưởng đến vầng trăng sáng dịu hiền. Từ không gian

trong lăng với thứ ánh sáng dịu nhẹ, trong trẻo, hình ảnh vầng trăng còn gợi tâm

hồn thanh cao, tình yêu thiên nhiên say đắm và cả những vần thơ ngập tràn ánh

trăng cua Bác.

- Tâm trạng xúc động của nhà thơ được biểu hiện bằng một hình ảnh ẩn dụ

sâu xa:

Bác vẫn còn mãi với non sống, đất nước như trời xanh vĩnh hằng. Người đã

hóa thành thiên nhiên, đất nước, dân tộc. Dù biết thế, con tim Viễn Phương lại có

tiếng nói riêng. Ông "nghe nhói ở trong tim” vì sự thật Bác đã đi xa, vì nỗi đau

thiếu vắng Bác không gì bù đắp nổi. Từ nhói nằm giữa câu thơ diễn tả nỗi đau

quặn thắt con tim như thể con người vừa mất đi người cha yêu kính.

d) Cảm xúc của nhà thơ trước lúc ra về (khổ 4).

- Câu thơ đầu: "Mai về miền Nam thương trào nước mắt”, câu thơ ở cách

diễn đạt một mạc, chân thành kiểu Nam Bộ. Nghĩ đến giây phút phải chia tay Bác

để trở về miền Nam, Nhà thơ nhớ thương Bác đến trào nước mắt”.

- Ba câu cuối: nhà thơ bày tỏ tình cảm lưu luyến và niềm mong ước.

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác

Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây

Muốn làm cây tre trung hiếu chốn này.

+ Điệp ngữ "muốn làm” gợi lên khát khao chân thành, cháy bỏng của tác

giả,. Ông muốn ở mãi bên Bác để phần nào bù đắp công lao, đức hi sinh trời bể mà

Người đã dành cho dân tộc.

+ Hình ảnh con chim hót, đóa hoa tỏa hương, cây tre trung hiếu gợi ra niềm

mong ước của tác giả. Vì lưu luyến, bịn rịn, thương nhớ Bác khôn nguôi, Viễn

Phương đã mong ước tha thiết được hóa thân vào cảnh vật bên lăng Người.

Đẹp nhất, cao cả nhất là ước muốn được làm cây tre trung hiếu để được

đứng trong hàng tre xanh xanh Việt Nam để ngày ngày đứng canh giấc ngủ thiên

thu của Bác. Ẩn dụ cây tre trung hiếu biểu tượng cho lòng thủy chung với con

đường và sự nghiệp cách mạng mà Bác đã chọn. Hình ảnh hàng tre ở khổ đầu được

lặp lại ở cuối bài, tạo nên kết cấu đầu cuối tương ứng, tô đậm hình ảnh gây ấn

tượng sâu sắc và dòng cảm xúc được trọn vẹn.

3. Kết bài

- Bài thơ viếng lăng Bác hấp dẫn người đọc bởi những hình ảnh thơ đẹp giữa

liên tưởng mộng mơ, bởi nhịp điệu tha thiết, giọng thơ thành kính, trang nghiêm

phù hợp với không khí của việc viếng lăng. Bài thơ đã trạm đến trái tim mỗi người

con Việt Nam khi nhắc đến Bác Hồ muôn vàn kính yêu.

- Bài thơ đã thể hiện niềm xúc động thiêng liêng, tấm lòng tha thiết thành

kính, vừa tự hào, vừa đau xót của tác giả khi từ Miền Nam mới được giải phóng ra

viếng lăng Bác. Vì vậy viếng lăng Bác không những là nén tâm hương dâng lên

Bác mà còn là tiếng khóc nghẹn ngào trước sự ra đi của Bác, là lòng thương nhớ

khôn nguôi của Viễn Phương nói riêng và của đồng bào miền Nam, dân tộc Việt

Nam nói chung dành cho Bác kính yêu.

Đề 2: Những hình ảnh ẩn dụ: "mặt trời”, "tràng hoa”, "vầng trăng”,

"trời xanh” trong bài viếng lăng Bác có tác dụng như thế nào trong việc biểu

hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ và của mọi người đối với Bác Hồ?.

Gợi ý trả lời:

Bài thơ Viếng lăng Bác của nhà thơ Viễn Phương đã sử dụng nhiều hình ảnh

ẩn dụ đẹp và giàu sức biểu cảm:

- Ẩn dụ "mặt trời”: Ngợi ca, tôn kính, biết ơn trước công lao, sự nghiệp cách

mạng to lớn, vĩ đại của Bác.

- "Tràng hoa” thể hiện tình cảm, tấm lòng thành kính của dân tộc Việt Nam

khi về viếng Bác.

- Ẩn dụ "vầng trăng” ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn thanh cao cua Bác, tình yêu

trăng vô bờ và gợi nhớ cả những vần thơ ngập tràn ánh trăng của Bác.

- Ẩn dụ "trời xanh” khẳng định Bác hóa thân vào thiên nhiên vũ trụ như trời

xanh còn mãi ở trên đầu. Người bất tử, vĩnh hằng trong lòng dân tộc Việt Nam.

Lấy những hình ảnh đẹp nhất của thiên nhiên vũ trụ để so sánh với sự hữu

hạn của đời người. Để ngợi ca Bác Hồ, nhà thơ đã thể hiện tình cảm thiêng liêng,

sự xúc động thành kính, lòng biết ơn vô hạn, sự thương nhớ khôn nguôi của nhân

dân Việt Nam đối với Bác Hồ đồng thời tác giả cũng thay mặt dân tộc ta khẳng

định lại chân lí: Bác Hồ vĩ đại sống mãi trong sự nghiệp của dân tộc ta.

Đề 3: Ở hai khổ đầu bài thơ “Viếng lăng Bác”, nhà thơ Viễn Phương viết:

“Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác

Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát

Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.

Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ

Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân…”

Trình bày cảm nhận của em về hai khổ thơ trên, từ đó hãy nêu suy nghĩ của mình

về Bác Hồ kính yêu .

a. Giới thiệu vấn đề nghị luận:

+ Viễn Phương một trong những cây bút có mặt sớm nhất của lực lượng văn nghệ

giải phóng Miền Nam thời kì chống Mĩ cứu nước.

+ Bài thơ Viếng lăng Bác được viết năm 1976, khi cuộc kháng chiến chống Mĩ kết

thúc thắng lợi, đất nước thống nhất, lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vừa khánh thành,

tác giả ra miền Bắc thăm lăng Bác Hồ.

+ Đoạn thơ là niềm xúc động thiêng liêng, thành kính, lòng biết ơn và tự hào khi

tác giả vào viếng lăng Bác.

b. Cảm nhận của em về hai khổ thơ:

* Về nội dung:

- Cảm xúc của nhà thơ khi đến viếng lăng Bác (Khổ đầu):

+ “Con ở Miền Nam ra thăm lăng Bác”: lời giới thiệu, lời thông báo đầy xúc động.

Cách xưng hô (con- Bác) thân thương, kính trọng thành kính thiêng liêng như tình

cảm cha con ruột thịt.

+ Hình ảnh “hàng tre bát ngát”, “hàng tre xanh xanh Việt Nam”, “bão táp mưa sa

đứng thẳng hàng”: gợi nhà thơ liên tưởng đến sức sống của dân tộc và tình cảm của

nhân dân đối với Bác.

- Sự tôn kính của nhà thơ đối với Bác khi đứng trước lăng (Khổ hai):

+ “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng. Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”. Hình

ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ sóng đôi: Mặt trời của vũ trụ , mặt trời của con người –

Bác Hồ. Chỉ sự tôn kính của nhà thơ và của nhân dân dành cho Bác.

+ “Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ. Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín

mùa xuân”. Hình ảnh thực (dòng người) và hình ảnh ẩn dụ (tràng hoa) sóng đôi:

Lòng thành kính của nhân dân đối với Bác.

- Nhận xét: Hai đoạn thơ thể hiện lòng thành kính và niềm xúc động sâu sắc của

nhà thơ và mọi người đối với Bác Hồ khi viếng lăng Bác.

* Nghệ thuật:

- Giọng thơ vừa trang nghiêm, sâu lắng, vừa tha thiết, vừa tự hào thể hiện đúng tâm

trạng xúc động khi vào viếng lăng Bác.

- Hình ảnh trong đoạn thơ có nhiều sáng tạo, kết hợp giữa hình ảnh thực, hình ảnh

ẩn dụ biểu tượng làm cho câu thơ vừa gần gũi, vừa sâu sắc, có ý nghĩa khái quát và

giá trị biểu cảm cao.

c. Nêu suy nghĩ của bản thân về Bác Hồ kính yêu:

Học sinh có thể suy nghĩ theo nhiều cách khác nhau nhưng tất cả những vấn đề

trong bài viết phải được trình bày liền mạch và có tính liên kết, sau đây là một số

gợi ý:

- Suy nghĩ về con người Hồ Chí Minh.

- Suy nghĩ về lối sống giản dị và thanh cao của Bác.

- Suy nghĩ về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh…

d. Khái quát và khẳng định lại vấn đề.

Đề bài:

Viết đoạn văn ngắn khoảng 10 câu theo phương thức diễn dịch để làm rõ cảm xúc

lưu luyến, bịn rịn của tác giả đối với Bác khi rời lăng.

Khổ thơ cuối trong bài thơ là cảm xúc lưu luyến bịn rịn của tác giả đối với

Bác khi rời xa lăng. Nghĩ đến ngày mai về miền Nam, xa Bác, xa Hà Nội, tình cảm

của nhà thơ không kìm nén được mà bộc lộ ra ngoài: “Mai về miền Nam thương

trào nước măt”. Câu thơ như một lời giã biệt, diễn tả tình cảm sâu lắng – một cảm

xúc thật mãnh liệt, luyến tiếc, bịn rịn không muốn xa nơi Bác nghỉ. Mặc dù lưu

luyến, muốn ở mãi bên Bác nhưng Viễn Phương cũng biết rằng đến lúc phải trở về

miền Nam. Và nhà thơ chỉ có thể gửi tấm lòng mình bằng cách muốn hóa thân ,

hòa nhập vào những cảnh vật quanh lăng Bác để được ở mãi bên Người. Điệp ngữ

“muốn làm” cùng các hình ảnh đẹp của thiên nhiên: “con chim”, “đóa hoa”, “cây

tre” đã thể hiện ước muốn tha thiết, mãnh liệt của tác giả. Nhà thơ ao ước hóa thân

thành con chim nhỏ cất tiếng hót làm vui lăng Bác, thành đóa hoa đem hương sắc

điểm tô cho vường hoa quanh lăng Bác. Đặc biệt, ước nguyện làm cây tre để nhập

vào hàng tre bát ngát canh giữ giấc ngủ thiên thu của Người, “Cây tre trung hiếu”

là hình ảnh ẩn dụ thể hiện lòng kính yêu, sự trung thành vô hạn với Bác, nguyện

mãi mãi đi theo con đường cánh mạng mà Người đã đưa đường chỉ lối. Đó là lời

hứa thủy chung của riêng nhà thơ và cũng là ý nguyện chung của đồng bào miền

Nam, của mỗi chúng ta với Bác.

C. DẠNG ĐỀ NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

Đề 1: Tình cảm của tác giả gửi gắm vào bài thơ đã khơi gợi nơi người đọc về

một khát vọng được sống có ích, góp phần làm đẹp cho đời. Em hãy viết bài văn

nghị luận ngắn (từ 25 đến 30 dòng) nêu suy nghĩ của em về Lý tưởng sống của

thanh niên ngày nay

HS có thể tạo một VB NLXH gồm 1 số ý cơ bản:

- Giải thích về lí tưởng sống (Mỗi con người đều mong muốn được sống có

ích cho xã hội, do đó, ngay từ khi tuổi còn trẻ, phải xây đắp ước mơ từ việc

học tập, rèn luyện để sống có mục đích, có lý tưởng…)

- Lý tưởng sống của tuổi trẻ VN là chứa đựng tình yêu đối với cuộc đời,

và khát vọng được hiến dâng những gì tốt đẹp nhất của mình để chung tay xây

đắp quê hương…Niềm hạnh phúc khi sống có ích, góp phần làm đẹp cuộc đời

từ những việc nhỏ (Nêu biểu hiện, ý nghĩa…)

- Phê phán những người lười biếng, sống buông thả, không hoài bão, ước mơ

hoặc thiếu ý chí, tự ti, ích kỉ, ăn bám gia đình, xã hội…

- Rút ra bài học nhận thức để có hướng phấn đấu, rèn luyện của tuổi trẻ VN (trở

thành người có ích cho gia đình và xã hội…)

***Bài văn tham khảo:

Bước vào thế kỷ XXI, đất nước ta đang trên đà hội nhập với sự phát triển

của thế giới với rất nhiều cơ hội và thử thách được mở ra.Và thanh niên chúng ta-

những người chủ tương lai của đất nước-phải góp một phần sức cho quê hương của

mình. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải suy nghĩ và xem lại cách sống của mình, và

một câu hỏi lớn được đặt ra: Lý tưởng sống của thanh niên ngày nay là gì?

Trước hết chúng ta phải hiểu được “lý tưởng sống” là gì? Lý tưởng sống là

mục đích tốt đẹp mà mỗi con người muốn hướng tới,là lí do,mục đích mà mỗi con

người mong mỏi đạt được.Người có lý tưởng sống cao đẹp là người luôn suy nghĩ

và hành động để hoàn thiện mình hơn,giúp ích cho mình,gia đình xã hội và đất

nước. Sinh ra ở đời, ai trong chúng ta cũng khao khát được sống hạnh phúc, với

lòng khao khát đó thúc giục chúng ta đi kiếm tìm hạnh phúc. Hơn thế nữa, tự đáy

lòng của con người luôn ước ao có được một cuộc sống bình an, vui tươi, không lo

âu buồn phiền, không đau khổ oán than, muốn an hưởng sự may lành hơn là bất

hạnh, giàu sang hơn là nghèo nàn. Để đạt được khát vọng đó, người ta luôn tìm cho

mình một lẽ sống cho cuộc đời, hay nói đúng hơn là một lý tưởng. Lý tưởng này sẽ

hướng dẫn đời họ vượt qua mọi chông gai và can đảm chấp nhận mọi nghịch cảnh.

Vì có một lý tưởng để theo đuổi, có một lẽ sống cho cuộc đời, là niềm hạnh phúc

lớn lao nhất của con người.

Bạn có bao giờ tự hỏi bạn tồn tài trên cuộc đời vì lý do gì không? Một

câu hỏi lẽ ra rất dễ nhưng nó làm cho bạn phải bắt đầu ngồi lại suy nghĩ về bản

thân mình.Có thể bạn cũng đã có được một mục đích sống cho riêng mình,nhưng

bạn vẫn nên xem lại mục đích đó có thật sự cao đẹp hay không bạn ạ.Chúng ta

sống trong cộng đồng là sống vì mọi người,vì quê hương,vì đất nước.

Nhiều người từng nghe câu nói trong bài hát khá nổi tiếng của Trịnh Công Sơn:

"Sống ở đời sống cần có một tấm lòng, để làm gì em biết không? Để gió cuốn đi,

để gió cuốn đi...."

Phải mất một thời gian dài tôi và các bạn mới có thể mới ra rằng ý nghĩa

của câu này là "hãy mở rộng tấm lòng của bạn với cuộc sống này, với mọi người

xung quanh bạn và đừng mong đợi bạn sẽ nhận lại được gì... Hãy san sẻ tấm lòng

để cuộc sống này đẹp hơn và đừng nghĩ rằng những cái gì mình đã cho đi là lớn lao

mà nó chỉ là những cái gì nhỏ nhoi nhất nhẹ nhàng... chỉ để gió cuốn đi...". Đó

cũng là một phần của lý tưởng sống đẹp.

Lý tưởng của ta không cần lớn lao dù chỉ là một chiếc lá, nhưng chúng ta cũng cần

có cho mình một lý tưởng bình dị như để vươn lên. hải sống có lý tưởng! Bạn có

thể ra đi từ nhiều phía, theo những con đường khác nhau, nhưng cuối cùng mỗi

người phải lựa chọn cho mình mục đích của cuộc sống. Ta sống cho ta, cho những

người thân, bạn bè và cho mọi người. Vì vậy, chỉ có hạnh phúc khi "mình vì mọi

người và mọi người phấn đấu vì hạnh phúc của từng người". Rõ ràng lý tưởng là

mục đích sống, là ý nghĩa của mỗi cuộc đời. Lý tưởng quyết định sự thành công

trong cuộc sống. Lý tưởng dẫn dắt sự nghiệp, tăng thêm sức mạnh cho mọi người

để đạt đến thành công trong sự nghiệp. Lý tưởng cho ta sức mạnh vượt qua khó

khăn và thử thách trong cuộc sống.

Nhà văn Pháp Đi-dơ-rô từng nói: “Nếu không có mục đích, anh không làm

được gì cả. Anh cũng không làm được gì vĩ đại nếu mục đích tầm thường”. Câu

nói đó, lời khẳng định đó thật rõ ràng. Nó khuyên chúng ta sống thì phải có mục

đích, lý tưởng phải cao đẹp thì sống mới có ý nghĩa, mới làm được những điều vĩ

đại.

Trong thời kì công nghiệp hóa-hiện đại hóa, kinh tế thế giới hội nhập, khoa học kĩ

thuật hiện đại, con người đặt ra vấn đề về lẽ sống của cuộc đời và sống như thế nào

cho xứng đáng? chúng ta nên hiểu sống có mục đích và lý tưởng cao đẹp là như thế

nào? Đó là phải sống để xây dựng đất nước, sống vì xã hội vì sự tiến bộ của nhân

loại. Vậy thì tại sao ta phải sống có lí tưởng cao đẹp? Vì nếu “sống không mục

đích không làm được gì cả” và nếu "mục đích tầm thường thì không làm được điều

gì vĩ đại”.Thế chúng ta phải làm gì để trở thành người có mục đích cao cả và có ích

cho xã hội? Trước hết, ta cần phải xác định lý tưởng sống đúng đắn-dự tính về

tương lai sẽ cống hiến cho xã hội về những mặt nào. Tiếp theo ta cần phải lên kế

hoạch học tập, rèn luyện kĩ năng, sức khoẻ, tư tưởng nhằm thực hiện mục đích đó.

Sau đó, ta phải tích cực tham gia các hoạt động xã hội, chính trị; điều này sẽ giúp

cho bản thân hòa nhập cộng đồng.Ta cần phải phát huy những thế mạnh của bản

thân, khắc phục các điểm yếu và vân dụng những điều đã học vào thực tế.

Ngày xưa, anh hùng Lý Tự trọng đã từng nói:”Con đường của thanh niên

chỉ có thể là con đường cách mạng và không thể là con đ ường nào khác!” rong

thời kỳ chiến tranh bao lớp thanh niên xông pha lên đường với một mục tiêu - lý

tưởng tất cả vì tiền tuyến, vì độc lập tư do của đất nước. Tư tưởng đó đã đi vào lời

ca tiếng hát của bao nhiêu thế hệ người Việt Nam. "Anh lên xe trời đổ cơn mưa,

Cái gạt nước xua tan nỗi nhớ; Em xuống núi nắng vàng rực rỡ; Cái nhành hoa gạt

mối riêng tư" hay "Khi tạm biệt mua xuân; Anh lính về biên giới; Cô gái vào ca

ba". Bên cạnh một tình yêu nồng cháy của tuổi trẻ nhưng ho phải tạm gác lại để

dành tất cả cho một mục tiêu cao cả. Trong thời kỳ ngày nay có lẽ chúng ta khó có

thể tìm kiếm được một ca khúc nói vê tình yêu đep như vậy. Biết bao thế hệ thanh

niên đ ã ngã xuống vì mộtlý tưởng duy nhất là giành lại độc lập t ự do cho đất nước.

Đến hôm nay khi đất nước hoà bình và đang trên đà phát tri ển,thì lý t ưởng sống

cao đẹp của thanh niên, thế hệ trẻ lại càng rộng hơn, bao la hơn,” Vì một Việt Nam

Phát triển

Thế hệ trẻ là những người chủ tương lai của đất nước, là chủ thể của thế

giới, động lực giúp cho xã hội phát triển. Chính vì vậy mà các bạn thanh thiếu niên

càng gần phải sống có mục đích cao đẹp. Hãy nhớ rằng: “Non sông Việt Nam có

trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có sánh vai với các cường quốc năm

châu được hay không đó là nhờ vào công học tập của các em” lời nhắn như thiêng

liêng ấy phải được thực hiện! Bác luôn mong lớp lớp thanh niên sau này sẽ không

chùn bước trước những khó khăn trước mắt,luôn vững chí bền tâm vượt qua thử

thách để hướng tới tương lai tốt đẹp hơn.

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền

Đào núi và lắp biển

Quyết chí ắt làm nên”

(Hồ Chí Minh)

Chúng ta chắc còn nhớ hai chiến thắng vẻ vang liên tiếp của đội tuyển robocon

Việt Nam, hay những tấm huy chương vàng, huy chương bạc từ những môn

Olympic Toán, Lý, Hoá, Sinh, trong những giải thể thao hàng đầu của châu lục và

thế giới Đó là một tấm gương gần gũi, rõ ràng mà thanh thiếu niên cần noi theo.

Tôi xin được nhắn nhủ các bạn thanh thiếu niên, học sinh: “Hãy học tập để nắm lấy

tri thức vì tri thức là sức mạnh. Có tri thức, các bạn như đứng trên vai những người

đi trước để cao hơn người khác. Hãy phát huy những truyền thống tốt đẹp của dân

tộc. Chấp nhận và vượt qua thử thách, bởi không có người thất bại, chỉ có người

không biết cố gắng mà thôi”. Và chắc hẳn ai trong chúng ta đều biết những Enstein,

Môza, Đác-uyn,… Tất cả họ đều là những người sống có lý tưởng cao đẹp, tất cả

đều làm nên điều vĩ đại và được lưu danh muôn thuở. Như mục đích “ra đi tìm

đường cứu nước, hi sinh cuộc đời vì cách mạng, vì dân tộc "của Bác. Đó là một

minh chứng rất cao đẹp!

Nhưng hiện nay, một bộ phận lớn thanh niên lại không suy nghĩ được như thế. Họ

sống hờ hững với những gì diễn ra xung quanh, sống theo quan niệm: “Được đến

đâu thì hay đến đó”, “Nước đến chân mới nhảy”. Tuổi trẻ ngày nay có nhiều thời

gian để dành cho tình yêu nên có lẽ họ không thể nhận ra những hạnh phúc mà họ

đang có mà chỉ toàn nhìn thấy sự khổ đau trong tình yêu, phải chăng tuổi trẻ ngày

nay khi đã được đáp ứng quá đầy đủ về vật chất lẫn tinh thần thì dần trở nên ích kỷ

hơn. Chỉ biết nghĩ cho riêng mình.Và mục tiêu của phần lớn các bạn trẻ ngày nay

là phải thật thành công trong cuộc sống, khẳng định được vị trí của mình trong xã

hội; kiếm thật nhiều tiền để có thể thỏa mãn nhu cầu của cuộc sống của riêng

mình.Trong khi rất nhiều người đang cố gắng đóng góp một phần công sức nhỏ bé

của mình mong muốn một xã hội tốt đẹp hơn thì lại không ít người lại tỏ ra rất hờ

hững với những gì đang diễn ra cho đất nước mình. Thật đáng buồn cho một tương

lai đất nước!

Các bạn luôn mong muốn mình sẽ là người tài giỏi nhưng lại không có được một

lý t ưởng cho riêng mình,thì cuộc đời bạn s ẽ trôi về đâu? Hãy tưởng tượng mà

xem: một thanh niên sống không mục đích, không có định hướng, học tập chỉ do

ba me gượng ép; chàng ta chẳng hề ham thích những lựa chọn ấy và cũng chẳng hề

thich học những môn học ấy; rồi cậu rớt đại học, thất nghiệp (chẳng ai nhận những

người không có học vấn cả, dù cậu đã qua các năm trung học rồi nhưng với tinh

thần thiếu ý chí thì xét lại cậu cũng chẳng đủ sức cho công việc)…không có tiền

câu đâm ra vòi vĩnh bố mẹ (tuy nhiên vẫn có một số người tốt, không phạm phải

những sai lầm này)…tiêu xài tiền, rồi đủ các thói hư, tật xấu. Cuối cùng chàng

thanh niên ấy đã kết thúc cuộc đời trong nhà tù hoặc trên giường bệnh sau bao năm

ăn chơi, nghiện ngập. Đó là ví dụ về một con người không có lý tưởng sống. Còn

những người sống có mục đích nhưng lại là mục đích tầm thường như ăn no mặc

ấm, hạnh phúc gia đình, kiếm được nhiều tiền, cưới vợ đẹp,…Những người này vì

lợi ích của bản thân, họ dễ dàng làm bạn với cái ác và sẽ phạm tội. Chúng ta

thường đọc thấy trên báo công an hay thấy trên Tivi những tin liên quan đến ông

này bà nọ có chức vụ, lạm dụng quyền hạn để trục lợi; hay những nhóm tội phạm,

nhất là các nhóm thanh thiếu niên trẻ cướp giât, phạm tội… để kiếm tiền ăn chơi

hay những thanh niên, học sinh (kể cả người lớn) ghiền chơi games đến mê mệt!

Tất cả, những người sống không có mục đích và những người có mục đích tầm

thường đều có kết quả không tốt.

Tóm lại, thanh niên chúng ta cần phải biết và tạo cho mình một lý tưởng

sống cao đẹp,vì mọi người,vì quê hương đất nước. Bản thân mỗi chúng ta hãy tự

nhìn lại cách sống của mình để hướng đến tương lai t ươi sáng. Cuối cùng xin kết

thúc bằng lời của chiến sĩ cách mạng, một người cộng sản trẻ tuổi, một nhà văn,

một anh hùng thời vệ quốc Xô Viết vĩ đại, Paven Copsagine trong tác phẩm Thép

đã tôi thế đấy (tác giả Nikolai Ostrovsky): "Cái quí nhất của con người là cuộc

sống. Đời người chỉ sống có một lần, phải sống sao cho khỏi xót xa ân hận vì

những năm tháng sống hoài sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và đớn hèn

của mình, để đến khi nhắm mắt xuôi tay, mà có thể nói rằng: Tất cả đời mình ta đã

cống hiến cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài

người. Và ta phải sống gấp lên mới được. Vì bệnh tật vô lý hay một sự bi đát tình

cờ nào đó có thể bỗng nhiên cắt đứt cuộc đời này".

Xem tiếp tài liệu tại: https://traloihay.net