(5 ĐIỂM)YÊU CẦU CHUNG
Câu 2 (5 điểm)
Yêu cầu chung: 0.5 điểm
+ Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết
phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.
+ Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
Yêu cầu nội dung: 4.5 điểm
ĐỌC HIỂU YÊU CẦU CỦA ĐỀ
- Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: Hồn Trương Ba, da hàng thịt; Chí Phèo
- Dạng bài: so sánh, bàn luận ý kiến
Yêu cầu: Làm rõ bi kịch tha hoá từng nhân vật, chỉ ra được điểm chung và riêng. Từ đó nhận xét
về ý kiến được nêu trong đề bài
TIẾN TRÌNH LÀM BÀI
KIẾN THỨC
HỆ THỐNG Ý
PHÂN TÍCH CHI TIẾT
CHUNG
Khái quát vài
Lưu Quang Vũ (1948 - 1988) là một tài năng nhiều mặt, một nhà
nét về tác giả -
văn xuất sắc của văn học nghệ thuật Việt Nam. Ông sáng tác nhiều
tác phẩm
thể loại, và ở thể loại nào cũng gây được tiếng vang. Đặc biệt ở thể
loại kịch, ông được đánh giá: Cây bút vàng của sân khấu kịch Việt
Nam. Tài năng ấy đột ngột qua đời trong một vụ tai nạn giao thông
thảm khốc khi tài năng đương ở độ chín. Quan niệm của Lưu
Quang Vũ trong sáng tác đã được ông phát biểu như sau: Động lực
xúi giục tôi viết kịch ấy chính là động lực khiến tôi làm thơ. Đó là
khát vọng được bày tỏ, được thể hiện tâm hồn mình vào thế giới
xung quanh, để tham dự vào dòng chảy mãnh liệt của đời sống,
được trao gửi và dâng hiến.
0,5 điểm
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong những vở kịch hay nhất
của Lưu Quang Vũ. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã
xây dựng thành công một vở kịch nói hiện đại, thể hiện tư tưởng
triết lý, ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Vở kịch chia làm 7 cảnh, đoạn
trích là cảnh
cuối cùng.
- Nếu như ví văn học dân tộc giống dãy núi non trùng điệp, thì Nam
Cao chính là một đỉnh cao trên miền non tản đó. Đoản mệnh trong
đời, nhưng tên tuổi Nam Cao sẽ còn sống mãi cùng văn học nghệ
thuật, đặc biệt là dấu ấn ông để lại trong trào lưu hiện thực phê phán
giai đoạn 1930 - 1945. Các tác phẩm của ông vừa rất mực chân
thành vừa có một ý vị triết lý, một ý nghĩa khái quát sâu xa. Ngòi
bút hiện thực tỉnh táo, nghiêm ngặt vừa sắc lạnh, vừa gân guốc, lại
vừa thắm thiết trữ tình. Nhà văn có sở trường trong miêu tả tâm lý
con người, nhất là khi đi vào miêu tả diễn biến tâm lý tinh tế, phức
tạp.
- Chí Phèo không những là tác phẩm xuất sắc nhất trong văn nghiệp
của nhà văn Nam Cao, nó còn xứng đáng là một kiệt tác của văn
học giai đoạn đương thời. Một tác phẩm lớn về nhiều mặt dù chỉ
chứa đựng trong dung lượng của một truyện ngắn.
Giải thích ý
Những kiếp người bị quyền lực nhào nặn: Ở đây để nói về những
kiến
tầng lớp thống trị, những bàn tay quyền lực chi phối đến đời sống
nhân dân, đặc biệt là với những kẻ thấp cổ bé họng. Họ không có
quyền lựa chọn cuộc sống, cách sống. Họ bị chi phối bởi những thế
lực lớn mà không cưỡng lại được.
Bi kịch tha hoá: Để nói về sự thay đổi mang ý nghĩa tiêu cực, đó là
một quá trình biến đổi và đẩy nhân vật vào chốn bi kịch, đặc biệt là
sự xa lánh của mọi người. Muốn quay trở lại cũng không được.
TRỌNG TÂM Bi kịch tha hóa
- Trương Ba là một ông lão làm vườn hiền hậu, yêu thiên nhiên cây
của Trương Ba
cỏ, một người cha, người chồng, người ông mẫu mực, một trí tuệ
mẫn tiệp. Vì lỗi của Nam Tào, Bắc Đẩu mà bị chết oan. Để sửa sai,
đấng nhà trời đã cho ông nhập xác hàng thịt. Hồn một đàng, xác
một nẻo.
- Trải qua thời gian, Trương Ba dần bị xác thịt làm cho mụ mị, tha
hoá, biến đổi đến mức ông ngỡ ngàng, không còn nhận ra chính
mình. Màn độc thoại mở đầu đoạn trích giữa Trương Ba và xác
hàng thịt đã bật lên sự tha hoá của Trương Ba.
- Nếu như trước đây, Trương ba là một người thanh cao, một con
người đứng đắn, thì nay hồn Trương Ba ít nhiều đã bị vấy bẩn, tha
hóa bởi dục vọng thấp hèn của thân xác: “Khi ông ở bên nhà tôi...
Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực,
cô nghẹn lại... Đêm hôm đó, suýt nữa thì...”. Là người có tuổi, lại
rất tự trọng, điều đó khiến Trương Ba đau đớn, và khó có thể tha
thứ cho bản thân.
- Chính hồn đã lâng lâng cảm xúc trước các món ăn dung tục “tiết
canh, cổ hũ, khấu đuôi", Những món ăn của phường đô tể nay lại
khiến một con người thanh đạm thích thú, đó là điều khó có thể
chấp nhận.
- Trương Ba từ một người cha mẫu mực, luôn khuyên dạy con
những điều hay lẽ phải, thì giờ trở thành con người thô lỗ, phũ
phàng. Khi khuyên thằng con đi vào con đường ngay thẳng không
được, ông đã nổi giận ‘‘tát thằng con toé máu mồm, máu mũi",
4 điểm
trong cái tát nảy lửa đó, có sự góp sức của bàn tay đồ tể. Và cả tính
cách đồ tể nữa.
- Một chi tiết thêm để nói về sự tha hóa của Trương Ba trong cuộc
đối thoại với đứa cháu gái. Cái Gái yêu quý ông nó bao nhiêu thì
giờ đây nó không thể chấp nhận cái con người có “bàn tay giết
lợn”, bàn chân “to bè như cái xẻng” đã làm “gãy tiệt cái chồi non”,
“giẫm lên nát cả cây sâm quý mới ươm” trong mảnh vườn của ông
nội nó. Nó hận ông vì ông chữa cái diều cho cu Tị mà làm gãy nát
khiến cu Tị trong cơn sốt mê man cứ khóc, cứ tiếc, cứ bắt đền. Với
nó, “Ông nội đời nào thô lỗ, phũ phàng như vậy”. Hay nói cách
khác, ông Trương Ba làm vườn khéo léo nay còn đâu, chỉ còn con
người thô vụng, đụng đâu hỏng đó.
- Dần dần, Trương Ba bị xa lánh, bị người thân cự tuyệt. Ông đau
khổ vì đánh mất chính mình. Tìm đến Đế Thích, ông chọn cái chết
để được giải thoát.
Bi kịch tha hóa
Chí Phèo vốn là anh nông dân chất phác và lương thiện. Chí giàu
của Chí phèo
lòng tự trọng, biết ghét những gì mà người ta cho là đáng khinh.
Chí cũng như bao con người khác, anh cũng có ước mơ giản dị: “có
một gia đình nho nhỏ. Chồng cuốc muốn cày thuê, vợ dệt vải.
Chúng lại bỏ một con lợn nuôi để làm vốn liếng. Khá giả thì mua
dăm ba sào ruộng làm”.
Thế nhưng, trước sự ghen tuông của Bá Kiến, Chí đã bị đẩy vào nhà
tù thực dân. Nhà tù thực dân đã phát huy tác dụng. Ra tù, Chí Phèo
mang bộ mặt gớm ghiếc, biểu hiện của sự thay đổi về nhân hình
(bước đầu tiên của quá trình tha hóa): “Cái đầu thì trọc lóc, cái
răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất câng câng, hai mắt
gườm gườm trông gớm chết! Hắn mặc quần nái đen với cái áo tầy
vàng. Cái ngực phanh đầy những nét trạm trổ rồng phượng với một
ống tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng thế. Trông gớm chết!
Anh Chí - anh canh điền khoẻ mạnh, lành như đất. mỗi lúc bóp
chân cho bà Ba lại xấu hổ. đỏ mặt đã không còn một chút bóng
dáng nào trong cái bộ dạng ấy
Chí Phèo về làng tức là được trả lại quyền công dân. được về với
con người nhưng oái ăm thay Chí lại hoàn toàn lạc loài, hoàn toàn
xa lạ. Hắn không chỉ thay đổi về nhân hình mà còn thay đổi cả nhân
tính.
Lần đầu sau khi ra tù. Chí đến Bá Kiến với ý định trả thù. Nhưng ý
đồ ấy còn mơ hồ và nhanh chóng bị đánh gục trước sự xảo quyệt
của cụ Bá. Song, tội ác của Bá Kiến còn lớn hơn khi hắn đẩy con
người này xuống hàng thú vật biến Chí Phèo thành công cụ của
mình. Đến nhà Bá Kiến lần thứ hai với bộ dạng liều lĩnh và gàn dở.
Chí Phèo đã rơi vào sách lược "dùng thằng đầu bò trị thằng đầu
bò” của Bá Kiến. Từ đây, Chí Phèo trượt dài trên dốc tha hoá và
hắn bị đẩy hẳn ra khỏi xã hội loài người. Hắn quên cả cuộc đời của
chính hắn. không còn ý thức về sự tồn tại trong không gian, thời
gian.
Cuối cùng, con quỹ dữ đã chết trong sự ghẻ lạnh của mọi người.
Chí dù đã thức tỉnh và khao khát lương thiện, nhưng xã hội không
chấp nhận hắn. Hắn bị đẩy đến chỗ cùng đường tuyệt lộ.
Bàn luận đánh
Có thể nói, cả hai nhân vật đều là những nạn nhân khố khổ, bị tầng
giá
lớp thống trị thao túng, đưa đẩy, dẫn dắt cuộc đời. Và bằng ngoại
cảnh mới, môi trường mới, tiếp xúc với những điều xấu xa, họ bị
tha hoá, rồi đánh mất chính mình
Bản chất của hai nhân vật đều thiện lương, và phần người đó đã
đánh thức họ, khiến cả hai quyết định không thể sống tiếp cuộc
sống không phải chính mình đó. Không thể chấp nhận được con
người hiện tại đó.
Thế nhưng, với Chí Phèo, kết thúc của hắn thật đau đớn. bởi hắn
không nhận được sự cảm thông, và sẻ chia. Hơn thế nữa, hắn chết,
nhưng hiện tượng Chí Phèo còn tiếp diễn, nghĩa là một bi kịch vòng
lặp lại tái diễn.
Còn với Trương Ba, cháp nhận cái chết, thật ra đó là một cái kết có
hậu, bởi vì Trương Ba chết để được là chính mình. Chỉ khi được là
chính mình, mới có hạnh phúc. Và Trương Ba, ông Trương Ba hiền
hậu còn sống mãi trong trái tim người thân, gia đình ông, như một
tấm gương về đạo đức sống.