TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI
2. Tình hình kinh tế - xã hội :
* Kinh tế :
Chắnh sách của Pháp
Chắnh sách của Nhật
ỚỚỚỚ
đầu tháng 9/1939, Toàn quyền Catơru
ỚỚỚỚ
Pháp buộc phải ựể cho Nhật sử dụng phương tiện giao
ra lệnh tổng ựộng viên nhằm Ộcung cấp
thông, kiểm soát ựường sắt, tàu biển. Nhật bắt Pháp
trong 4 năm 6 tháng nộp khoản tiền 723.786.000 ựồng.
cho mẫu quốc tiềm lực tối ựa của đông
Dương về quân sự, nhân lực, các sản
ỚỚỚỚ
Cướp ruộng ựất của nông dân, bắt nông dân nhổ lúa,
phẩm và nguyên liệuỢ.
ngô ựể trồng ựay, thầu dầu phục vụ cho nhu cầu chiến
tranh .
ỚỚỚỚ
Pháp thi hành chắnh sách ỘKinh tế chỉ
huyỢ : tăng mức thuế cũ, ựặt thêm thuế
ỚỚỚỚ
Buộc Pháp xuất cảng các nguyên liệu chiến tranh sang
mới Ầ, sa thải bớt công nhân, viên
Nhật với giá rẻ như : than, sắt, cao su, xi măngẦ
chức, giảm tiền lương, tăng giờ làmẦ,
ỚỚỚỚ
Công ty của Nhật ựầu tư vào những ngành phục vụ
kiểm soát gắt gao sản xuất, phân phối,
cho quân sự như măng-gan, sắt, phốt phát, crôm.
ấn ựịnh giá cả.
* Xã hội :
ỚỚỚỚ
Chắnh sách bóc lột của Pháp Ờ Nhật ựẩy nhân dân ta tới chỗ cùng cực : Cuối 1944 ựầu năm
1945 có tới 2 triệu ựồng bào ta chết ựói .
ỚỚỚỚ
Các giai cấp, tầng lớp ở nước ta, trừ tay sai ựế quốc, ựại ựịa chủ và tư sản mại bản ựều bị ảnh
hưởng bởi chắnh sách bóc lột của Pháp - Nhật .
đảng Cộng sản đông Dương phải kịp thời, ựề ra ựường lối ựấu tranh phù hợp.
Mở rộng : điểm giống và khác nhau trong mục ựắch của chắnh sách bóc lột của thực dân Pháp
và phát xắt Nhật là gì ?
Giống : thủ ựoạn của chúng nhằm che ựậy hành vi áp bức bóc lột nhân dân Việt Nam, lừa bịp
nhân dân ta lằm tưởng chúng là ỘbạnỢ chứ không phải là Ộkẻ thùỢ.
Khác : Thủ ựoạn chắnh trị của Pháp nhằm củng cố ách thống trị của Pháp ở đông Dương còn
trong khi ựó thủ ựoạn của Nhật là làm chỗ dựa cho việc Nhật cai trị đông Dương vì Nhật mới
xâm lược và nhảy vào đông Dương.
Caâu 27.
Nêu hoàn cảnh, nội dung cơ bản và ý nghĩa lịch sử của Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương đảng Cộng sản đông Dương tháng 11/1939.
H ng dn tr li
a. Hoàn cảnh :
ỚỚỚỚ
Ngày 1/9/1939, Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, đức tấn công Pháp. Tháng 6/1940, Pháp
ựầu hàng.
ỚỚỚỚ
Tháng 9/1940: phát xắt Nhật nhảy vào đông Dương, cấu kết với Pháp ựể vơ vét tài lực và ựàn
áp cách mạng Việt Nam
Nhân dân Việt Nam phải gánh chịu ách thống trị của hai tầng áp
bức Pháp Ờ Nhật.
ỚỚỚỚ
đứng trước tình hình mới, Ban chấp hành Trung ương đảng Cộng sản đông Dương họp Hội
nghị lần thứ 6 (8/11/1939) họp tại Bà điểm (Hóc Môn Ờ Gia định) do Tổng Bắ thư Nguyễn
Văn Cừ chủ trì.
b. Nội dung cơ bản của Nghị quyết Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương đảng Cộng sản đông
Dương tháng 11/1939 :
Xác ựịnh kẻ thù trước mắt là ựế quốc phát xắt.
đặt nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng ựầu.
Tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng ựất, thay khẩu hiệu "Chắnh quyền công nông" bằng khẩu
hiệu "Chắnh phủ Cộng hoà Dân chủ đông Dương".
Chủ trương thành lập Mặt trận dân tộc Thống nhất Phản ựế đông Dương, nhằm ựoàn kết rộng
rãi các tầng lớp, giai cấp, các dân tộc đông Dương, chĩa mũi nhọn vào kẽ thù chủ yếu trước
mắt là ựế quốc phát xắt.
Phân tắch nội dung sự chuyển hướng chỉ ựạo chiến lược ?
o
Luận cương chắnh trị (1930) của đảng ựã ựề ra hai nhiệm vụ chiến lược Ộựánh ựổ ựế quốc và
phong kiếnỢ. Hai nhiệm vụ này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
o
Trong một giai ựoạn 1939 - 1941, đảng Cộng sản ựã kịp thời chuyển hướng chỉ ựạo chiến
lược: tập chung mũi nhọn vào kẻ thù chủ yếu trước mắt là chủ nghĩa ựế quốc - phát xắt, ựặt
nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng ựầu, tạm rút ỘCách mạng ruộng ựấtỢ, thay khẩu hiệu
ỘChắnh phủ công - nôngỢ bằng ỘChắnh phủ Cộng hoà Dân chủ đông DươngỢ
c. Ý nghĩa: Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương đảng lần thứ VI ựánh dấu sự chuyển hướng ựúng ựắn
về chỉ ựạo chiến lược cách mạng. đảng Cộng sản đông Dương giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc,
ựoàn kết rộng rãi các tầng lớp, giai cấp và dân tộc đông Dương trong cùng một Mặt trân Dân tộc Thống
nhất, mở ựường ựi tới thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Caâu 28.
Nêu hoàn cảnh và nội dung cơ bản của Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành
Trung ương đảng Cộng sản đông Dương tháng 5/1941. Theo anh (chị), Hội nghị Trung
ương đảng tháng 5/1941 có ý nghĩa quan trọng như thế nào ?
a. Hoàn cảnh lịch sử : Ngày 28/01/1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về nước trực tiếp lãnh ựạo cách
mạng, triệu tập Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương đảng lần thứ 8 ở Pắc Bó (Cao Bằng) từ ngày 10
ựến 19/5/1941.
b. Nội dung :
Ớ
Khẳng ựịnh chủ trương ựúng ựắn của Hội nghị 6 và 7 nhưng ựề cao hơn nữa
nhiệm vụ giải
phóng dân tộc và ựưa nhiệm vụ này lên hàng ựầu.
Ớ
Tạm gác khẩu hiệu "đánh ựổ ựịa chủ, chia ruộng ựất cho dân cày" thay bằng khẩu hiệu "Tịch
thu ruộng ựất của bọn ựế quốc và Việt gian chia cho dân cày nghèoỢ, giảm tô, giảm tức ...
Ớ
Chủ trương thành lập mặt trận dân tộc thống nhất riêng cho từng nước Việt Nam, Lào,
Campuchia.
Ớ
Nhiệm vụ trung tâm của đảng trong giai ựoạn này: chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang
Ớ
Bầu Ban Chấp hành Trung ương do Trường Chinh làm Tổng Bắ thư.
Ớ
Ngày 19/05/1941, thành lập
Mặt trận Việt Minh. Năm tháng sau, Tuyên ngôn, Chương trình,
điều lệ Việt Minh ựược công bố chắnh thức.
c. Ý nghĩa : Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương đảng lần thứ 8 có ý nghĩa quan trọng. Nghị quyết
của Hội nghị lần 8 ựã hoàn chỉnh việc chuyển hướng chỉ ựạo chiến lược và sách lược cách mạng ựã ựề
ra ở Hội nghị Ban Chấp hàng Trung ương lần thứ 6 (11/1939). Nó có tác dụng quyết ựịnh trong việc
vận ựộng toàn đảng, toàn dân chuẩn bị tiến tới Cách mạng tháng Tám.
Mở rộng :
Vấn ựề 1 : Tại sao ựến tháng 2/1941, Nguyễn Ái Quốc mới về nước ?
+
Trong thời gian ở Quảng Châu (1925 Ờ 1926), Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách
mạng thanh niên. đến tháng 2/1930, Người ựã triệu tập hội nghị hợp nhất ba tổ chức Cộng sản
ở Việt Nam tại Hương Cảng. Nguyễn Ái Quốc chưa về nước bởi vì Cách mạng Việt Nam chưa
có thời cơ giành thắng lợi.
+
đến tháng 9/1939, thế chiến thứ hai (1945) bùng nổ, phe ựồng minh và các dân tộc tiên bộ trên
thế giới nhận rằng chủ nghĩa Phát xắt sẽ thất bại và lúc ựó thời cơ của các dân tộc thuộc ựịa
giành ựộc lập sẽ ựến.
+
Vì thế tháng 2/1941, Nguyễn Ái Quốc mới về nước lãnh ựạo Cách mạng chuẩn bị mọi ựiều kiện
ựể ựón thời cơ giành ựộc lập hoàn toàn.
Vấn ựề 2 : Theo anh (chị), trong các chủ trương của Hội nghị lần 8 Ban Chấp hành Trung ương
đảng Cộng sản đông Dương (5/1941), chủ chương nào là quan trọng nhất ? Vì sao ?
+
Chủ trương quan trọng nhất là : Trước hết phải làm sao giải phóng cho ựược các dân tộc đông
Dương khỏi ách Pháp - Nhật. Vì vậy hội nghị quyết ựịnh tạm gác khẩu hiệu Ộựánh ựổ ựịa chủ,
chia ruộng ựất cho dân càyỢ, thay bằng các khẩu hiệu tịch thu ruộng ựất của bọn ựế quốc và
Việt gian chia cho dân cày nghèo, giảm tô, giảm tức, chia lại ruộng công tiến tới thực hiện
Ộngười cày có ruộngỢ
+
Bởi vì : ỘNếu không giải quyết ựược vấn ựề dân tộc giải phóng, không ựòi ựược ựộc lập tự do
cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu,
mà quyền lợi của bộ phận giai cấp ựến vạn năm cũng không ựòi lại ựượcỢ.
Caâu 29.
Bằng kiến thức về khởi nghĩa Bắc Sơn, khởi nghĩa Nam Kì và binh biến đô
Lương, hãy hoàn thiện bảng sau:
Khởi nghĩa
Binh biến
Bắc Sơn
Nam Kì
đô Lương
Nguyên nhân
Diễn biến chắnh
Kết quả
Ba sự kiện trên có ý nghĩa lịch sử như thế nào ?
* Hoàn thành bảng :
Khởi nghĩa Bắc Sơn
Khởi nghĩa Nam Kì
Binh biến đô Lương
- Tại Nghệ An, binh lắnh
- Pháp ựã bắt binh lắnh Việt
- Ngày 22/9/1940, phát xắt
Nguyên
người Việt bất bình trước
Nam làm bia ựỡ ựạn cho
Nhật ựánh vào Lạng Sơn.
nhân
Quân Pháp ở ựây bỏ chạy qua
việc bị bắt làm bia ựỡ ựạn
chúng ở biên giới Lào và
cho Pháp.
Campuchia, gây ra sự bất
châu Bắc Sơn. đảng bộ Bắc
bình trong nhân dân Nam Kì.
Sơn ựã lãnh ựạo nhân dân
khởi nghĩa.
- đảng bộ Nam Kì quyết ựịnh
- Ngày 13/1/1941, Binh sĩ
- Nhân dân ựã tước vũ khắ và
Diễn biến
khởi nghĩa. đêm 22 rạng
giải tán chắnh quyền ựịch, tự
người Việt ở ựồn chợ
chắnh
vũ trang, thành lập chắnh
ngày 23/11/1940, nhân dân
Rạng, do đội Cung lãnh
quyền
cách
mạng
các tỉnh Nam Bộ ựồng loạt
ựạo ựã nổi dậy chiếm ựồn
(27/9/1940). Quân khởi nghĩa
đô Lương, rồi tiến về
nổi dậy, triệt hạ nhiều ựồn
lập căn cứ quân sự, Uỷ ban
thành phố Vinh song kế
bốt của ựịch. Nhiều nơi,
hoạch ựã không thực hiện
chắnh quyền nhân dân và tòa
chỉ huy, tịch thu tài sản của
án cách mạng ựược thành
ựế quốc và tay sai chia cho
ựược....
lập...
dân nghèoẦ
- Cuộc binh biến thất bại
- Thực dân Pháp ựã ựàn áp
- Khởi nghĩa ựã thất bại song
ựội du kắch Bắc Sơn ựã ra ựời
khởi nghĩa tàn khốc, cơ sở
do lực lượng của Pháp
đảng bị tổn thất nặng. Nhưng
và sau ựó phát triển thành
mạnh. đội Cung bị bắt, bị
Cứu quốc quân, hoạt ựộng ở
lá cờ ựỏ sao vàng ựã lần ựầu
tra tấn dã man và bị xử tử
cùng 10 ựồng chắ.
vùng Bắc Sơn và Võ Nhai.
tiên xuất hiện trong khởi
nghĩa.
* Ý nghĩa : Các cuộc khởi nghĩa và binh biến trên ựã ựể lại cho đảng ta những bài học kinh nghiệm bổ
ắch về khởi nghĩa vũ trang, về xây dựng lực lượng vũ trang và chiến tranh du kắch, trực tiếp chuẩn bị cho
Cách mạng tháng TámẦ.
Caâu 30.
Trình bày công cuộc chuẩn bị khởi nghĩa của đảng Cộng sản đông Dương và nhân
dân Việt Nam kể từ sau Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành Trung ương (tháng