XÁC ĐỊNH CÁC THÔNG SỐ THỐNG KÊ KHI XỬ LÝ LŨ ĐẶC BIỆT LỚN

Question

4. Xác định các thông số thống kê khi xử lý lũ đặc biệt lớn: a. Lũ đặc biệt lớn và thời kỳ xuất hiện của lũ đặc biệt lớn: Lũ đặc biệt lớn là trận lũ có đỉnh lũ rất lớn do tổ hợp thời tiết bất lợi sinh ra. Thời kỳ xuất hiện lại của lũ đặc biệt lớn khá dài, do đó LĐBL nằm ngoài xu thế chung của đường tần suất kinh nghiệm. Nên khi tính toán dòng chảy lũ ta phải xử lý các trận lũ đặc biệt lớn.  Thời kỳ xuất hiện lại của LĐBL là Np rất khó xác định thường căn cứ vào năm phát sinh của các trận lũ LĐBL để xác định Np.  Ví dụ: Ở trên sông A, năm 1918 xuất hiện một trận LĐBL cho đến nay (năm 1998), vậy thời gian xuất hiện của trận lũ là Np. Np = 1998 - 1918 = 80 năm Ví dụ: Trên sông B năm 1981 có xuất hiện một trận LĐBL, qua điều tra thấy rằng năm 1987 cũng có một trận lũ như thế xuất hiện. Như vậy tính cho đến nay (1998) thời kỳ xuất hiện lại của LĐBL là: 1978Np= 1998 − = năm 2 60Ví dụ: Trên sông C, kể từ năm 1906 đến nay (1998) có một trận LĐBL xuất hiện vào năm 1945 vậy: Np = 1998 - 1906 = 92 năm Việc xác định N mang tính chất gần đúng, tần suất kinh nghiệm để tính LĐBL như sau: M P = 1Np+ . 100% Trong đó: M - là số thứ tự của trận LĐBL Np - thời gian xuất hiện lại của trận lũ đặc biệt lớn Ví dụ: Trên sông B như đã tính ở trên Np = 60 năm trận lũ năm 1981 là QM2 = 5000m2/s, trận lũ năm 1978 là QM1 = 5500m2/s. Như vậy M = 2. Theo công thức trên tần suất lũ đặc biệt lớn tính như sau: P1878 = + . 100% = 1,6% 60p+ . 100% = 2P1981 = + . 100% = 3,2% b. Xác định các thông số thống kê khi xử lý lũ đặc biệt lớn: a - số trận lũ đặc biệt lớn (thường chỉ 1 hoặc 2,3 trận LĐBL) n - số trận lũ thường có tài liệu thống kê N - số liệt thời gian trong đó bao gồm các trận LĐBL (N - a) - số trận lũ thường, kể cả những trận lũ không đo đạc được. Qmi - Lưu lượng trận lũ thường thứ i. QMj - Lưu lượng trận lũ đặc biệt lớn thứ j. Lũ đặc biệt lớnLũ thườngnN* Giả thiết của Kritski - Menken (K - M) Kritski - Menken giả thiết rằng trị số bình quân và khoảng lệch quân phương của liệt ngắn n (của các trận lũ bình thường) sẽ bằng trị số bình quân và khoảng lệch quân phương của liệt (N - a), tức là: Q(N - a) = Qn σ(N - a) = σ Như vậy tức là: )Q (aaN∑∑− = − nmi Qmin1= Σ−2Q(σ=σ −n)(Ki* Xác định trị số bình quân  Qn: Q 1Ta có:  − = ∑( Q1 mi Nếu xét thêm các trận lũ đặc biệt lớn thì: = + −1 Mj (N a)+ −∑ ∑n QMj= ∑ ∑m⎥⎦ ⎤⎢⎣ ⎡ + −N Q1 Mj* Xác định giá trị CVN: Σ=  σ =vC QTừ giả thiết của Kritski - Menken là: Q(N - a) = Qn và σN - a) = σnVậy ta có: −( CCV, (N - a) =  v,nQ σ = σ =Tức là: − n) 1∑ − = −a (i ( K 1 )) (∑− − = − n −Đặc trưng CVN có thể viết như sau: C 1) N1 (⎢⎣ ⎡ − + − −= − ∑ ∑nVN ( K 1 )jNếu có hệ số điều chỉnh thì: K = Q ; K = QTrong đó: j Qi QQMj - lưu lượng đỉnh lũ của trận lũ LĐBL thứ j Qmi - lưu lượng đỉnh lũ của trận lũ LĐBL thứ i * Xác định đặc trưng CSN: Giá trị CSN được xác định theo công thức: − Σ+3n (CSN =  33CVNHoặc có thể tính: CSN = m . CVN    m được chọn theo từng vùng đặc trưng thuỷ văn khác nhau Sau khi có QN, CVN, CSN sẽ vẽ được đường tần suất. Từ đường tần suất và tần suất thiết kế ta sẽ xác định được lưu lượng lũ thiết kế QMP. Về lượng lũ thiết kế WMP cũng được xác định như trên.

Answer

4. Xác định các thông số thống kê khi xử lý lũ đặc biệt lớn: a. Lũ đặc biệt lớn và thời kỳ xuất hiện của lũ đặc biệt lớn: Lũ đặc biệt lớn là trận lũ có đỉnh lũ rất lớn do tổ hợp thời tiết bất lợi sinh ra. Thời kỳ xuất hiện lại của lũ đặc biệt lớn khá dài, do đó LĐBL nằm ngoài xu thế chung của đường tần suất kinh nghiệm. Nên khi tính toán dòng chảy lũ ta phải xử lý các trận lũ đặc biệt lớn.  Thời kỳ xuất hiện lại của LĐBL là Np rất khó xác định thường căn cứ vào năm phát sinh của các trận lũ LĐBL để xác định Np.  Ví dụ: Ở trên sông A, năm 1918 xuất hiện một trận LĐBL cho đến nay (năm 1998), vậy thời gian xuất hiện của trận lũ là Np. Np = 1998 - 1918 = 80 năm Ví dụ: Trên sông B năm 1981 có xuất hiện một trận LĐBL, qua điều tra thấy rằng năm 1987 cũng có một trận lũ như thế xuất hiện. Như vậy tính cho đến nay (1998) thời kỳ xuất hiện lại của LĐBL là: 1978Np= 1998 − = năm 2 60Ví dụ: Trên sông C, kể từ năm 1906 đến nay (1998) có một trận LĐBL xuất hiện vào năm 1945 vậy: Np = 1998 - 1906 = 92 năm Việc xác định N mang tính chất gần đúng, tần suất kinh nghiệm để tính LĐBL như sau: M P = 1Np+ . 100% Trong đó: M - là số thứ tự của trận LĐBL Np - thời gian xuất hiện lại của trận lũ đặc biệt lớn Ví dụ: Trên sông B như đã tính ở trên Np = 60 năm trận lũ năm 1981 là QM2 = 5000m2/s, trận lũ năm 1978 là QM1 = 5500m2/s. Như vậy M = 2. Theo công thức trên tần suất lũ đặc biệt lớn tính như sau: P1878 = + . 100% = 1,6% 60p+ . 100% = 2P1981 = + . 100% = 3,2% b. Xác định các thông số thống kê khi xử lý lũ đặc biệt lớn: a - số trận lũ đặc biệt lớn (thường chỉ 1 hoặc 2,3 trận LĐBL) n - số trận lũ thường có tài liệu thống kê N - số liệt thời gian trong đó bao gồm các trận LĐBL (N - a) - số trận lũ thường, kể cả những trận lũ không đo đạc được. Qmi - Lưu lượng trận lũ thường thứ i. QMj - Lưu lượng trận lũ đặc biệt lớn thứ j. Lũ đặc biệt lớnLũ thườngnN* Giả thiết của Kritski - Menken (K - M) Kritski - Menken giả thiết rằng trị số bình quân và khoảng lệch quân phương của liệt ngắn n (của các trận lũ bình thường) sẽ bằng trị số bình quân và khoảng lệch quân phương của liệt (N - a), tức là: Q(N - a) = Qn σ(N - a) = σ Như vậy tức là: )Q (aaN∑∑− = − nmi Qmin1= Σ−2Q(σ=σ −n)(Ki* Xác định trị số bình quân  Qn: Q 1Ta có:  − = ∑( Q1 mi Nếu xét thêm các trận lũ đặc biệt lớn thì: = + −1 Mj (N a)+ −∑ ∑n QMj= ∑ ∑m⎥⎦ ⎤⎢⎣ ⎡ + −N Q1 Mj* Xác định giá trị CVN: Σ=  σ =vC QTừ giả thiết của Kritski - Menken là: Q(N - a) = Qn và σN - a) = σnVậy ta có: −( CCV, (N - a) =  v,nQ σ = σ =Tức là: − n) 1∑ − = −a (i ( K 1 )) (∑− − = − n −Đặc trưng CVN có thể viết như sau: C 1) N1 (⎢⎣ ⎡ − + − −= − ∑ ∑nVN ( K 1 )jNếu có hệ số điều chỉnh thì: K = Q ; K = QTrong đó: j Qi QQMj - lưu lượng đỉnh lũ của trận lũ LĐBL thứ j Qmi - lưu lượng đỉnh lũ của trận lũ LĐBL thứ i * Xác định đặc trưng CSN: Giá trị CSN được xác định theo công thức: − Σ+3n (CSN =  33CVNHoặc có thể tính: CSN = m . CVN    m được chọn theo từng vùng đặc trưng thuỷ văn khác nhau Sau khi có QN, CVN, CSN sẽ vẽ được đường tần suất. Từ đường tần suất và tần suất thiết kế ta sẽ xác định được lưu lượng lũ thiết kế QMP. Về lượng lũ thiết kế WMP cũng được xác định như trên.