BII. TỰ LUẬNDÀN BÀI MỞ BÀI

1. Phân tích hình ảnh ngời mẹ trong bài thơ“Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ“ củaNguyễn Khoa ĐiềmBài làm“Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ” đợcNguyễn Khoa Điềm sáng tác vào ngày 25 tháng 3năm 1971, là một trong số những bài thơ hay của ông.Nổi bật trong bài là hình ảnh ngời mẹ Tà Ôi nh làbiểu tợng về ngời mẹ Việt Nam anh hùng. Đó là mộtcon ngời rất mực thơng con nhng cũng vô cùng yêu n-ớc. Dờng nh đứa con yêu quí và đất nớc thân thơngnuôi con nên ngời và đánh giặc giải phóng quê hơnglà những gì trọng đại nhất cao quí nhất của ngời mẹnày trong những năm đất nớc phải gồng mình chốngđế quốc Mĩ xâm lợc.Bài thơ đồng thời là lời hát ru. Tác giả ru em CuTai ngủ ngoan (đồng thời miêu tả hình ảnh ngời mẹ).Ngời mẹ trong bài ru em ngủ ngoan nhng đó là lời ruthầm, lời ru trong tim (Lng đa nôi và tim hát thànhlời). Lời ru của tác giả và lời ru của ngời mẹ nối tiếpnhau, đan cài, hoà quyện vào nhau làm nên nhữngkhúc hát ru vừa đằm thắm, dịu dàng, vừa trầm t, sâulắng. Vì kết cấu bài thơ nh những khúc hát ru nên bàithơ cứ trở đi trở lại một số khúc giống nhau nh nhữngnét nhạc chủ đạo trong một bài hát. Bài thơ có bakhúc ru. Mỗi khúc hát ru là một đoạn thơ. ở đoạn thơthứ nhất, ngời mẹ ru con khi địu con trên lng và giãgạo nuôi bộ đội. Giấc ngủ của em nghiêng nghiêngtheo nhịp chày, thấm mồ hôi lao động vất cả của mẹ.Ngời mẹ Tà Ôi thơng con nhất mực không lúc nàochịu rời con đã lấy lng làm nôi và đôi vai gầy làm gốicho con. Và lời ru con của mẹ cất lên bên cối gạogiữa sàn nhà cũng chính là lời tâm sự, lời tự nhủ, lờimẹ thầm nói với chính mình. Lòng yêu con của mẹgắn liền với tình thơng yêu bộ đội :“Mẹ thơng A Kay, mẹ thơng bộ độiCon mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngầnMai sau con lớn vung chày lúnsân...”Ước mơ của ngời mẹ nối liền với giấc mơ của convà cùng hội tụ lại trong tình thơng yêu sâu sắc nhữnganh bộ đội. Trong đoạn thơ thứ hai, bà mẹ Tà Ôi địucon đi tỉa bắp trên núi Ka Li. Tình thơng yêu và niềmhi vọng vô bờ của ngời mẹ đối với đứa con đợc thểhiện bằng lời và những hình ảnh độc đáo :“Mặt trời của bắp thì nằm trên đồiMặt trời của mẹ con nằm trên lng.”Trong câu thơ trên hình ảnh mặt trời là một hìnhảnh thực. Mặt trời đem lại ánh sáng, sự sống cho câycỏ, làm cho cây cỏ thêm tơi tốt, nh cây ngô bắp to,hạt mẩy. Hình ảnh mặt trời ở câu thơ sau là ẩn dụ. Tácgiả so sánh ngầm Cu Tai là mặt trời của mẹ. Coi connh mặt trời thì quả là lòng mẹ yêu quí con vô hạn,mong đợi ở con rất nhiều. Đó là ánh sáng, là nguồnsống, là niềm vui, là niềm hạnh phúc, là tất cả tơng laicủa mẹ. Hai câu thơ, hai hình ảnh tôn nhau lên, đối ývới nhau, đã làm nổi bật tình thơng yêu sâu sắc vàniềm hi vọng lớn lao của ngời mẹ đối với đứa con.Lời ru của ngời mẹ Tà Ôi ngân nga trong trái tim mẹkhi mẹ địu con đi tỉa bắp vẫn hớng về đứa con thơ yêuquí của mình. Lòng thơng yêu con của mẹ trong hoàncảnh này gắn liền với tình thơng yêu dân làng - nhữngngời dân lao động nghèo đói :“Mẹ thơng A Kay, Mẹ thơng làng đóiCon mơ cho mẹ hạy bắp lên đềuMai sau con lớn phát mời Ka Li .”Trong đoạn thơ thứ ba, ngời mẹ địu con trong t thếđang “chuyển lán , đạp rừng” “ ”. Bà mẹ băng rừng, địucon trên lng đa con đi “để giành trận cuối”. Lòng yêucon của mẹ đến đây gắn liền với lòng yêu nớc : “Mẹthơng A Kay mẹ thơng đất nớc”. Ngời mẹ gửi gắm vàogiấc mơ của con niềm khao khát đợc gặp Bác Hồ vàmong đất nớc đợc độc lập tự do :“Con mơ cho mẹ đợc gặp Bác HồMai sau con lớn thành ngời tự do .”Tiếng hát ru con của ngời mẹ Tà Ôi không phải đ-ợc cất lên bên cánh võng hay trên giờng ấm nệm êmtrong phòng ngủ. Tiếng hát ru ấy ngân lên trong tráitim của mẹ khi mẹ địu con giã gạo, tỉa bắp trên núi,khi mẹ “chuyển lán , đạp rừng” “ ” hoặc trên đờng rachiến trờng để giành trận cuối. Nh vậy, bà mẹ Tà Ôilà một ngời mẹ lao động, trực tiếp sản xuất, phục vụcho chiến đấu của toàn dân tộc. Tình thơng con, th-ơng bộ đội, thơng dân làng, thơng đất nớc hoà quyệnvào nhau trong tấm lòng của một ngời mẹ miền núiyêu nớc trong những năm tháng chống Mĩ khó khăn,gian khổ.Theo lời ru (và cũng là tình yêu thơng của mẹ),theo bớc chân của ngời mẹ Tà Ôi, không gian cũng đ-ợc mở rộng dần: từ sân (khi mẹ giã gạo) đến ngọn núiKa Li (khi mẹ đi tỉa bắp) rồi đến những rừng nhữngsuối khi mẹ chuyển lán đạp rừng. Và ớc mơ, khátvọng của ngời mẹ gửi gắm qua lời hát ru tha thiết,nặng tình nặng nghĩa ấy cũng mỗi lúc một lớn dần :“Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần” đến “Con mơcho mẹ hạt bắp lên đều”... Từ mong muốn “Mai saucon lớn vung chày lún sân” đến “Mai sau con lớnphát mời Ka Li” cuối cùng cũng bùng lên thành mộtkhát vọng cháy bỏng “Mai sau con lớn làm ngời tựdo”. Tinh thần, không khí sục sôi của đất nớc trongnhững năm tháng đánh Mĩ đã đi vào lời hát ru củanhững bà mẹ. Cuộc chiến tranh nhân dân khiến cảđến những bà mẹ miền núi có con nhỏ vào cuộc chiếnđấu hi sinh, gian khổ. Biết bao em bé đã “lớn trên lngmẹ” đi “đến chiến trờng” và trong số họ không ítnhững ngời đã thành những anh hùng dũng sĩ. Quanhững khúc hát ru với những điệp khúc đã trở đi trởlại nhng vẫn có sự biến hoá phát triển, Nguyễn KhoaĐiềm đã thể hiện thật sinh động, ám ảnh đầy sứcmạnh nghệ thuật khát vọng mãnh liệt độc lập tự docủa toàn dân tộc.