(5 ĐIỂM)YÊU CẦU CHUNG
Câu 2 (5 điểm)
Yêu cầu chung: 0,5 điểm
Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài
viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.
Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
Yêu cầu nội dung: 4,5 điểm
ĐỌC HIỂU YÊU CẦU ĐỀ
- Đối tượng chính, trọng tâm kiến thức: nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ
- Dạng bài: Phân tích, liên hệ
- Yêu cầu: Làm nổi bật hình tượng Mị trong đêm mùa đông, liên hệ với Hồ Xuân Hương cùng khát vọng
muốn bung toả, để thấy được những vẻ đẹp tiềm ẩn trong hình tượng người phụ nữ.
TIẾN TRÌNH LÀM BÀI
KIẾN THỨC
HỆ THỐNG Ý
PHÂN TÍCH CHI TIẾT
- Tô Hoài - nhà văn xuất sắc trong nền văn học Việt Nam hiện đại.
CHUNG
Khái quát vài
Nguyễn Sen là tên khai sinh của ông, là người con của mảnh đất Hà
nét về tác giả -
tác phẩm
Thành văn hiến nhưng ông lại được sinh ra và có tuổi thơ gắn với
làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông chính là quê ngoại của
Tô Hoài. Là nhà văn giỏi về phân tích diễn biến tâm lý nhân vật, về
miêu tả thiên nhiên, các phong tục tập quán, tác phẩm của Tô Hoài
0,5 điểm
luôn hấp dẫn người đọc bởi lối kể chuyện hóm hỉnh, sinh động, bởi
vốn từ vựng giàu có.
- Vợ chồng A Phủ là truyện ngắn thành công nhất trong ba truyện
ngắn viết về đề tài Tây Bắc của ông. Tác phẩm có một giá trị hiện
thực và nhân đạo đáng kể. Vợ chồng A Phủ in trong tập truyện Tây
Bắc (1954). Tập truyện được tặng giải nhất - giải thưởng Hội văn
nghệ Việt Nam 1954 - 1955.
Tác phẩm ra đời là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn cùng
với bộ đội giải phóng Tây Bắc năm 1952. Tác phẩm thể hiện chân
thực, xúc động về cuộc sống cơ cực, tủi nhục của đồng bào các dân
tộc thiểu số vùng cao dưới ách thống trị của thực dân và phong kiến
cùng quá trình giác ngộ cách mạng, tự vùng lên giải phóng cuộc đời.
Trong thân phận người con dâu trừ nợ, thời gian ban đầu về làm dâu
nhà thống Lý, đã có lúc Mị tìm đến cái chết để giải thoát, bởi người
con gái ấy cảm nhận được cái đau khổ, cái tuyệt vọng. Chết như một
cách chống lại thực tại dồn ép, đè nén, để giải thoát khỏi những đau
khổ, dù có là tiêu cực. Đêm mùa xuân, khi Mị lắng nghe tiếng sáo
gọi bạn: tiếng sáo ấy như gõ vào trong ký ức của Mị, làm ký ức sống
lại. Làm trỗi dậy niềm khát khao lâu nay nguội lạnh. Mị muốn đi
chơi. A Sử trở về và trói Mị, Mị không biết mình bị trói, cô gái ấy
đang chìm trong quá khứ tươi đẹp. A Sử có thể trói được thân thể ấy,
nhưng không thể trói được tâm hồn, trói được khao khát tự do đang
bùng lên.
Mị và A Phủ “gặp nhau” tại nhà thống lí. Người thì là con dâu gạt
TRỌNG
nợ. Người vì tội đánh con quan mà trở thành người “vay nợ, ở nợ”.
TÂM
Cả hai đều là con trâu, con ngựa của nhà thống lí. Chính cảnh ngộ,
tình thương và lòng căm thù đã thức tỉnh ý thức Mị, tâm hồn Mị.
Ban đầu, Mị còn chẳng cảm nhận thấy nỗi đau của mình, vì thế mà
người con dâu trừ nợ thấy dửng dưng khi A Phủ bị trói. Có lẽ, sống
4 điểm
lâu trong cái khổ đã khiến Mị chai sạn đi.
Thế nhưng, khi Mị “lé mắt trông sang”, Mị xúc động nhìn thấy “một
dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm mắt đã xám đen lại của A
Phủ. Mị nhớ lại đêm năm trước, A Sử cũng trói đứng Mị như thế, Mị
khẽ thốt lên lời than: “Trời ơi!...”. Mị nguyền rủa cha con thống lí:
“chúng nó thật độc ác”. Bao cảnh thương tâm đồng hiện trong tâm
hồn Mị: bắt trói đứng người ta đến chết, nó bắt mình chết cũng thôi,
nó bắt trói chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Giọt
nước mắt A Phủ làm thức tỉnh Mị, thức tỉnh cái khổ đau mà lâu nay
tưởng chai lì.
Mị tự thương cảnh ngộ mình; thương A Phủ trên bờ vực thẳm, khi tử
thần đã gõ cửa: “Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết
đau, chết đói, chết rét, phải chết”. Mị nghĩ về thân phận mình, tưởng
như là cam chịu: “Ta là thân đàn bà, nó đã bắt ta về trình ma nhà nó
rồi thì chỉ còn biết đợi ngày rũ xương ở đây thôi...”.
Mị ý thức được A Phủ không thể chết, “việc gì mà phải chết thế”.
Con đường thức tỉnh của con người thức tỉnh là con đường vòng, có
lúc ngập ngừng do dự, có lúc quyết liệt. Mị cũng thế, Mị tưởng tượng
A Phủ trốn thoát, Mị sẽ bị trói trên cái cọc oan nghiệt ấy! Hình như
bóng tối cho Mị sức mạnh, trong tình cảnh này, làm sao Mị cũng
không thấy sợ.
Thương người cùng khổ, cùng cảnh ngộ. Mị đã đi đến hành động rất
nhanh: cắt dây trói cứu A Phủ rồi cùng A Phủ bỏ trốn. Hành động ấy
là hành động đồng thời phản ánh quá trình thức tỉnh và đấu tranh của
Mị. Đấu tranh vì Mị đã dám chống lại cả cường quyền và thần quyền.
Đấu tranh để tìm đến tự do, thoát khỏi địa ngục đọa đày.
Liên hệ với tự
“Xiên ngang mặt đất rêu từng đám
tình
Đâm toạc chân mây đá mây hòn”
- Qua lời tự tình trào dâng bao xúc cảm, Hồ Xuân Hương đã nêu lên
thân phận của kiếp làm lẽ với những tủi hờn, uất ức, với bao khát
khao hạnh phúc nhưng dường như luôn quá tầm với. Đặc biệt là khát
vọng mạnh mẽ trong hai câu luận.
- Rêu, đá cũng là ẩn dụ cho sức sống, cho nỗi niềm phẫn uất của của
nhân vật trữ tình. Nếu như “mặt đất”, “chân mây” là ẩn dụ cho lề
thói, cho những định kiến đã trở thành cố hữu thì nhà thơ muốn
“xiên ngang", “đâm toạc” những định kiến đã thít chặt quanh những
người phụ nữ ấy. Đó là niềm phẫn uất cho thân phận, số kiếp.
- Hồ Xuân Hương dù thông minh tài sắc, dù đầy cá tính vẫn chẳng
thể đi ra ngoài kiếp bạc mệnh ấy. Nhưng khác với những người phụ
nữ khác, ôm niềm riêng trong hờn tủi, rồi xuôi theo số phận, cam
chịu cho cuộc đời đã an bài. Với nữ sĩ, bà cương quyết chống lại, bà
căm hờn phản kháng. Chỉ là người phụ nữ “chân yếu tay mềm’’
nhưng nữ sĩ muốn đối trọi cả hệ thống lễ giáo phong kiến, muốn dỡ
bỏ nó, muốn phá tuông đi những định kiến đã trói buộc cuộc đời
người phụ nữ.
Đánh giá và
- Có thể thấy, dù là xưa hay nay, người phụ nữ luôn ẩn chứa sức sống
bàn luận
mãnh mẽ, sức mạnh tiềm ẩn. Qua nhân vật Mị, người vợ lẽ trong Tự
tình II, các tác giả đã làm hiện lên vẻ đẹp của một sức sống tiềm tàng
mãnh liệt của người phụ nữ Việt Nam. Sức sống tiềm tàng ấy giúp
nhà văn khẳng định được sức mạnh của tâm hồn con người Việt Nam
và chân lí muôn đời: ở đâu có áp bức bất công thì ở đó có sự đấu
tranh.
- Tuy nhiên, điểm khác nhau giữa hai hình tượng, cũng là sự khác
biệt của lăng kính thời đại. Với thế kỷ XVIII, khi xã hội phong kiến
tuy đã suy nhưng vẫn còn vững chắc với những định kiến hà khắc, thì
người phụ nữ cá tính như Hồ Xuân Hương dù vùng lên lại bị nhấn
chìm trong hố sâu của tuyệt vọng, ngao ngán. Trái lại, với Vợ chồng
A Phủ, đó là người phụ nữ của thời đại mới, một thời đại mà cường
quyền, thần quyền phải bị dỡ bỏ. Và Mị chính là bàn tay đại diện, để
cắt đứt những sợi dây trói đó.
Chú giải:
1. Con nhà kiều dưỡng: con nhà giàu sang, được cha mẹ chiều chuộng.
2.
Tư văn: văn nhã, có văn hóa.
3.
Nhẫn nhục: ở đây ý nói là chịu đựng gian khổ.